«Τα σκίτσα μου δεν προσφέρονται καθόλου για
γέλια»
«μετά τον Χατζηδάκι και τον
Τσαρούχη πολλοί καλλιτέχνες επιδίωξαν να απαντούν σε ερωτήσεις πέραν της
καθεαυτό δουλειάς τους νομίζοντας πως λένε σκέψεις καινοφανείς, ενδιαφέρουσες
και καθοδηγητικές αλλά έκαναν λάθος γιατί συνήθως έλεγαν βαρετά και κοινότυπα
πράγματα.»
Θα πει τα πράγματα με το όνομά τους
όσο κι αν το όνομα είναι γνωστό.
Θα πει πως όσα λέει με τις γελοιογραφίες του τα
εννοεί εκατό τοις εκατό.
Γιατί είναι τα προσωπικά του πιστεύω κι όχι απλώς γιατί
προσφέρονται για σάτιρα.
Θα πει πως οδεύουμε προς αλλοίωση του δημοκρατικού
πολιτεύματος
Θα πει πως ο παραλογισμός που επικρατεί είναι εκ
του πονηρού γιατί οι κρατούντες χρειάζονται πολίτες τρελαμένους όπως επίσης
χρειάζονται να παράγεται έγκλημα και παράνομες πράξεις
Θα πει όμως και πώς υπάρχουν ακόμα πολλοί καλοί
άνθρωποι όσο κι αν το κακό πουλάει πιο πολύ…
Και θα πει πως αυτά δεν είναι καθόλου για γέλια
Αφού παρήγγειλε ένα
φρέσκο χυμό πορτοκαλιού κι εγώ ένα καπουτσίνο κι αφού τον ρώτησα αν τον ενοχλεί
να καπνίσω κι απάντησε πώς εκείνος δεν καπνίζει αλλά δεν τον ενοχλεί, άρχισε η
συζήτηση μας λέγοντάς του πως ακούω ολοένα και περισσότερους ανθρώπους γύρω μου
να λένε πως επικρατεί παραλογισμός.
ΕΡ. Το πιστεύετε εσείς
αυτό; Επικρατεί παραλογισμός;
ΑΠ. Όχι, δεν επικρατεί ο παραλογισμός
αλλά να τι συμβαίνει. Προσπαθούν οι κρατούντες μόνιμα και με πολύ λογική από
την πλευρά τους να μας τρελάνουν γιατί το τρελαμένο άτομο δεν μπορεί να τα βγάλει
πέρα με τη ζωή του, δεν μπορεί να έχει άποψη για τα κοινά, δεν μπορεί να
αυτοπροσδιοριστεί.
Το τρελαμένο άτομο είναι
ένα άτομο κολλημένο στον τοίχο που άγεται και φέρεται.
Εκείνο που προσπαθούμε εμείς,
τουλάχιστον στη δικιά μου δουλειά, είναι να τους αποδείξουμε ότι εμείς είμαστε
πιο τρελοί απ΄ αυτούς, να τους αποδείξουμε ότι η τρέλα τους είναι πολύ
συμβατική, αναγνωρίσιμη και αναμενόμενη. Δεν πρόκειται για καμία τρέλα όπου
πεταρίζει το πνεύμα, είναι μια εύκολη τρέλα. Eίναι η τρέλα του μπακάλη που ενώ σου πουλάει μια
βρώμικη φέτα προσπαθεί να σε πείσει ότι είναι φρέσκια και φυσικό είναι να την
πατάει η νοικοκυρά διότι της πιάνει την πάρλα, δεν έχει και με ποιον να μιλήσει
όλη την ημέρα, πέφτουν οι άμυνες και τι να κάνει; Παίρνει τη φέτα.
Ένα πράγμα λοιπόν που προσπαθούμε
να κάνουμε οι καλλιτέχνες σε όλους τους χώρους είναι να πουλήσουμε μια τρέλα ανώτερης
ποιότητας. Δεν είναι αληθινό το κλάμα του ηθοποιού πάνω στη σκηνή, είναι τρέλα,
είναι ψέμα, είναι παλαβομάρα όμως το κάνει και πουλάει μια τρέλα σε ένα άλλο
πολύ υψηλότερο επίπεδο.
ΕΡ. Τα σχόλια σας μέσα
από τις γελοιογραφίες απηχούν απολύτως και τις προσωπικές σας απόψεις ή σε ένα
βαθμό τα θέματα προσφέρονται και το εκμεταλλεύεστε; Για παράδειγμα είστε
αναφανδόν κατά της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων στη χώρα μας;
ΑΠ. Είμαι εντελώς
εναντίον, ναι. Κάνω πράγματα που οπωσδήποτε τα πιστεύω και αντανακλούν την αλήθεια
μου και την πολιτική μου άποψη. Όχι όμως ότι κι εγώ δεν επηρεάζομαι από
ανθρώπους δικούς μου ή συναδέλφους που εκτιμώ τη δουλειά τους. Θα ήταν κιτρινισμός
εάν άλλα πίστευα και άλλα έκανα. Υπάρχουν δυστυχώς πολλοί συνάδελφοι που δεν
εκφράζουν την προσωπική τους άποψη αλλά να σας πω και κάτι; Δεν είναι όλα τα
άτομα συγκροτημένα, διαμορφωμένα, σταθερά πάνω σε μια αλήθεια ούτως ώστε να
μπορούν να την εκφράζουν πάντα. Τις περισσότερες φορές- κι αυτό το δέχομαι και
για τον εαυτό μου- όταν δεν έχουμε σκεφτεί αρκετά πάνω σε κάτι, δεν έχουμε
διαμορφωμένη άποψη. Θέλει χρόνο να αφιερώσεις για να αποκτήσεις προσωπική άποψη
που πολλές φορές μπορεί να έχει και αντιφατικά στοιχεία.
ΕΡ. Τι σημαίνει στις
μέρες μας «εθελοντής» σε μια συλλογική προσπάθεια; Είναι λέτε καθαρός
ιδεαλισμός και αλτρουϊσμός εκ μέρους τόσων χιλιάδων συμπολιτών μας που δηλώνουν
εθελοντές ή μήπως μια ελπίδα, ένας έμμεσος τρόπος να βρουν διέξοδο σε δικά τους
ζωτικά προβλήματα τα οποία δεν έχουν αντιμετωπίσει οι κυβερνήσεις και η
πολιτεία;
ΑΠ. Όλα αυτά θα ήταν
ειλικρινή από την πλευρά όσων συλλέγουν εθελοντές εάν δεν έπεφταν τόσα δις για
τις αμοιβές άλλων ανθρώπων που δουλεύουν κανονικά για τους Ολυμπιακούς και στον
Αθήνα 2004. Οι άλλοι γιατί να δουλέψουν εθελοντικά δηλαδή; Δεν το καταλαβαίνω. Αλλά
βλέπετε από την πλευρά εκείνων που δηλώνουν εθελοντές υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Oι άνθρωποι αυτοί δεν
έχουν τι να κάνουν, πώς να περάσουν την ώρα τους, πώς να βγουν από τον εαυτό
τους και την καθημερινότητά τους…
ΕΡ. Έχουν ίσως ανάγκη να
ομαδοποιηθούν;
ΑΠ. Βέβαια, και δεν είναι
καθόλου αρνητικό αυτό, να θέλουν δηλαδή να παίξουν συλλογικά. Υπάρχει μια πολύ
μεγάλη ανάγκη να δένεσαι με παρέες. Εγώ για παράδειγμα δε θα ήμουν σκιτσογράφος
εάν δεν είχα μια μεγάλη παρέα, μια συντροφιά στις κρίσιμες ηλικίες και σε κάθε
χώρο, στα σχολεία, στη γειτονιά, στο δρόμο. Στην άσφαλτο έμαθα να σχεδιάζω κι
από πάνω μου ήταν τα παιδάκια και χαχάνιζαν γιατί τους άρεσε και έφερναν
κιμωλίες για να μπορώ να σχεδιάσω. Ήμουν ένας συλλογικός σκιτσογράφος αυτού του
μικρού κύκλου των παιδιών της γειτονιάς.
Το να σ΄ αγκαλιάσει ένα
περιβάλλον, να αναγνωριστείς από αυτό ότι κάτι κάνεις, είναι κάτι που το
αναζητούν όλοι. Μόνο που έτσι όπως προσφέρεται μέσω της Ολυμπιάδας είναι μια τεράστια
κοροϊδία γιατί «όταν πέφτουνε τα δις είναι κοροϊδία να΄ σαι εθελοντής».
ΕΡ. Από ποιον
κινδυνεύουμε αν όχι από εχθρούς-τρομοκράτες και με ποιον θα είμαστε ασφαλείς αν
όχι από φίλους-τεχνοκράτες;
ΑΠ. Αα, είναι πολύ
μπερδεμένο αφήστε το…
ΕΡ. Γιατί; Εδώ τίθεται
μέγα θέμα ασφάλειας…
ΑΠ. Άκουσα μερικές
διαβεβαιώσεις που έδωσε ο κ. Καραμανλής στην Αμερική όπου πήγε, ότι θα είναι
ασφαλείς οι Ολυμπιακοί Αγώνες! Τι θα πει αυτό; Ας μην τους κάνουνε λοιπόν αφού
υπάρχει πρόβλημα ασφάλειας. Θα πω μια κοινοτοπία πάλι γιατί την έχω διατυπώσει
κάμποσες φορές στα σκίτσα που έχω κάνει, ότι αυτό είναι εναντίον της
δημοκρατίας, εναντίον των δικαιωμάτων μας, εναντίον της ελευθερίας μας…
ΕΡ. Οι διαβεβαιώσεις περί
διεξαγωγής ασφαλών Αγώνων;
ΑΠ. Όχι μόνο οι
διαβεβαιώσεις αλλά και οι πρακτικές που ακολουθούνται. Να το καταλάβουμε αυτό:
Είμαστε μπροστά σε αλλοίωση του Πολιτεύματος. Αυτά όλα που γίνονται εδώ και
πάρα πολύ καιρό καταστρατηγούν το Σύνταγμα και δυστυχώς αυτό δε γίνεται
κατανοητό. Παύουμε να είμαστε ελεύθεροι, παύουμε να είμαστε πολίτες. Θα έπρεπε
όλοι οι πολιτικοί να είναι κατηγορηματικοί πάνω σ΄ αυτό το ζήτημα. Θα τα βρούνε
μπροστά τους αυτά τα πράγματα κι όχι μόνο αυτοί αλλά κι εμείς σαν πολίτες γιατί
εγώ αυτό το «θα έχουμε ασφαλείς αγώνες» το θεωρώ σαν απειλή εναντίον μου και
εναντίον όλων των πολιτών.
Και ακριβώς μέσα στο ίδιο
πνεύμα ήταν η σύλληψη και η δίκη των ανθρώπων της 17 Νοέμβρη. Εγώ δεν έχω
πεισθεί ακόμα εάν οι άνθρωποι αυτοί έκαναν τους φόνους για τους οποίους τους
κατηγορούνε. Δεν έχω πεισθεί γιατί όλες οι πληροφορίες που έχω είναι από τα
σώματα ασφαλείας που είχαν κάθε λόγο να συλλάβουν μια ομάδα προσώπων, να τους
δικάσουν και να τους κλείσουν στη φυλακή. Δεν πιστεύω απολύτως τίποτα, δεν
είμαι ενημερωμένος για απολύτως τίποτα.
Θα πρέπει να γίνει μια
σοβαρή ιστορική και πολιτική έρευνα γύρω από αυτό το ζήτημα για να με πείσουν
ότι πράγματι τα πρόσωπα που έκαναν αυτούς τους φόνους είναι αυτοί οι
συγκεκριμένοι αλλιώς δεν πιστεύω απολύτως τίποτα.
ΕΡ. Άρα λέτε ότι όλοι οι
δολοφόνοι κυκλοφορούν ακόμα ελεύθεροι;
ΑΠ Δεν το ξέρω, δε λέω
αυτό. Ξέρω όμως ότι μέσα στο πνεύμα της σύλληψης αυτών των προσώπων είναι και η
διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα, το ένα είναι η
συνέχεια του άλλου. Δεν θα υπήρχε το ένα εάν δεν υπήρχε το άλλο. Δεν είναι
δυνατόν να στηθεί τέτοια αστυνομοκρατία εάν δεν είχε συλληφθεί η 17 Νοέμβρη. Η
17 Νοέμβρη έπρεπε να συλληφθεί ή αυτή ή όποια να΄ ναι, αλλιώς δε θα μας έπειθαν
για τόσα ασφαλίτικα μέτρα. Πάμε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες κι έχουμε ακόμα μια
δίκη η οποία συμβαίνει κι απειλούνται και άλλες συλλήψεις και δίκες. Αυτό
καταλάβετε ότι έχει την ίδια σημασία σαν τις δίκες της Μόσχας. Προκειμένου να
μαντρώσουν όλο το λαό της Σοβιετικής Ένωσης κάνανε τις δίκες της Μόσχας. Γιατί
τις κάνανε; Πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Έχω παρεξηγηθεί μερικές φορές επειδή
υπερασπίστηκα τη δημοκρατία, Νόμιζαν ότι υπερασπίζομαι τους φόνους «κακών»
ανθρώπων γενικώς ( αναφορά στο βιβλίο του:ΓΙΑ ΤΑ ΛΕΦΤΑ ΝΟΕΜΒΡΗ). Όχι δεν
συμβαίνει αυτό. Όσο είμαι εναντίον εκείνων που επικαλούνται την ασφάλεια άλλο
τόσο είμαι εναντίον και όσων αποκαλύπτουν την κουμπούρα για να λύσουν πολιτικές
διαφορές.
ΕΡ. Φόνοι γίνανε όμως.
ΑΠ. Φαίνεται ότι γίνανε…
ΕΡ. Όχι φαίνεται. Γίνανε.
Και οι άνθρωποι αυτοί παραδέχτηκαν ορισμένα πράγματα. Δεν αρνήθηκαν την εμπλοκή
τους.
ΑΠ. Ήταν ειλικρινείς
λέτε;
ΕΡ. Δεν το γνωρίζω αλλά
τι λόγους είχαν λέτε εσείς να πουν ψέματα;
ΑΠ. Γιατί να μην έχουν;
Χίλιους λόγους…
ΕΡ. Τι εννοείτε;
ΑΠ. Υπάρχουν πάρα πολλά
παραδείγματα όπου μέχρι τέλους μέχρι να σκοτωθεί δηλαδή το «θύμα» παραδεχόταν
την ενοχή του χωρίς να είναι ένοχος. Αυτό έχει συμβεί ένα σωρό φορές.
ΕΡ. Επικρατεί λοιπόν παραλογισμός.
ΑΠ. Παραλογισμός. Αλλά
έχει συμβεί, γι αυτό κι εγώ δεν τους πιστεύω. Δεν πιστεύω ούτε τους μπάτσους,
ούτε κι αυτούς.
ΕΡ. Λέτε ότι έχουν δίκιο
όσοι λένε ότι κακώς αναλάβαμε τη διοργάνωση των Αγώνων αλλά κι όλοι συμφωνούν
ότι αν δεν τους είχαμε αναλάβει δεν θα είχαν γίνει τόσα σπουδαία έργα στη χώρα
μας.
ΑΠ. Εγώ το μόνο έργο που
δέχομαι ότι είναι ωραίο είναι το ΜΕΤΡΟ! Αλλά δεν πιστεύω ότι λύνει αυτά που
λένε ότι λύνει. Θα δείτε ότι όπου υπάρχουν στάσεις του ΜΕΤΡΟ θα αυξηθεί η
δόμηση, θα γίνουν πιο πυκνοκατοικημένες οι περιοχές άρα θα αυξηθεί η
κυκλοφορία. Τα προβλήματα λύνονται με παράλληλες δράσεις. Τα έργα αυτά δεν
αντιμετωπίζουν την αστυφιλία και θα έπρεπε να γίνουν με άλλες λογικές που να
προωθούν την αποκέντρωση. Η Αττική οδός είναι εχθρική προς την εικόνα της
αττικής γης και φύσης. Έχω την εντύπωση πως έχουν έρθει κάποιοι κατακτητές και
μας αλλάζουν τον αδόξαστο οι χιτλερικοί.
ΕΡ. Ποιο είναι το
πρόβλημα με το ηλεκτρονικό «φακέλωμα» όταν πρόκειται για φιλήσυχους πολίτες σε
μια δημοκρατική χώρα;
ΑΠ. Και ποιος θα κρίνει
τους καλούς, τους αθώους, τους έντιμους; Ο μπάτσος που κάνει το φακέλωμα; Είμαι
έτοιμος να κάνω μια γελοιογραφία: «Το κράτος παράγει παρανομία για να δικαιολογήσει
την εργασία των μπάτσων». Λένε ότι πρόκειται να γίνουν προσλήψεις για να
στελεχώσουν τα σώματα ασφαλείας αλλά θα πρέπει να δικαιολογήσουν ταυτόχρονα και
την παρανομία που θα διώκουν. Άρα πρέπει να παραχθεί επιπλέον παρανομία. Και
συνήθως παράγει την παρανομία το σώμα ασφαλείας. Το ξέρουμε πολύ καλά ότι είναι
προαγωγοί, προστάτες λεσχών και νυχτερινών κέντρων, έμποροι ναρκωτικών,
γυναικών κοκ
ΕΡ. Όλοι οι αστυνομικοί
είναι παραγωγοί παρανομίας;
ΑΠ. Εεε, όχι κι όλοι
βέβαια…Δεν είπα «όλοι». Αλλά οι αστυνομικοί και οι στρατιωτικοί είναι οι πλέον
ελεγχόμενοι υπάλληλοι. Δηλαδή εάν εσάς ο προϊστάμενός σας φερθεί άσχημα
μπορείτε να του αλλάξετε την Παναγία, αυτοί οι άνθρωποι δε μπορούν. Και
τέτοιους υπαλλήλους θέλουνε. Να στέκονται προσοχή.
ΕΡ. Πώς λέτε λοιπόν ότι
μπορεί να διοικηθεί, να κυβερνηθεί μια χώρα και να προοδεύσει; Με αναρχία;
ΑΠ. Ποιος σας είπε ότι η
αναρχία είναι κάτι που δεν το θέλουν οι κρατούντες;
ΕΡ. Για να βάζουνε …τάξη;
ΑΠ. (γέλια) Όχι για να
βάζουνε τάξη…Κυβερνάνε δια της αναρχίας. Θυμάστε τον Μητσοτάκη που φώναζε για
λιγότερο κράτος. Εννοούσε ότι στο κοινή παραδοχής μόρφωμα, στο κράτος που ζούμε
όλοι μας μια αόρατη τάξη ανθρώπων, η ελίτ, ζει και κινείται όπως αυτή
γουστάρει. Αυτό δεν είναι αναρχία;
Τι νομίζετε ότι είναι η
αναρχία, ο πιτσιρικάς που σπάει τζάμια και βάζει γκαζάκια;
Αυτά είναι ασήμαντο
γεγονός. Αναρχία είναι που έχουμε το πιο ακριβό πετρέλαιο στην Ευρώπη.
ΕΡ. Τι γνώμη έχετε για τη
νόμιμη πορνεία;
ΑΠ. Πιστεύω ότι η
σκληρότερη μορφή βίας είναι το εκπορνευόμενο άτομο.
ΕΡ. Και η ελευθερία…
ΑΠ. Μπούρδες. Το πιο
αχαρακτήριστο έγκλημα ακόμα κι από τον έμπορο ηρωίνης είναι ο προαγωγός.
ΕΡ. Αυτή η άποψη
θεωρείται από κάποιους «συντηρητική».
ΑΠ. Εεε… Με συγχωρείτε,
αλλά να πάνε να γαμηθούν.
ΕΡ. Έτσι θα το γράψω;
ΑΠ. Να το γράψετε.
ΕΡ. Πρωταγωνιστές είναι
πάντα οι κακοί, οι ψυχροί και οι ανάποδοι κρίνοντας και από τα σκίτσα σας;
ΑΠ. Ο σκιτσογράφος
διατηρεί κάποια χαρακτηριστικά κακού παιδιού. Διατηρεί μέσα του κάποιες
συμπεριφορές αναλγησίας όπως ένα παιδί που βασανίζει τις γάτες και τους βάζει
νέφτι….
ΕΡ. Δηλαδή το κακό
πουλάει καλύτερα κατά κάποιο τρόπο;
ΑΠ. Για να βγει κάτι
θετικό δεν μπορώ να τα βάλω με καλούς. Θα τα βάλω με κακούς.
Με τους καλούς τι να
κάνω; Άντε να τους κάνω λίγο πλάκα…
ΕΡ. Δηλαδή οι καλοί πρέπει
να εμφανιστούν σαν…μαλάκες;
ΑΠ. (γέλια) …Συνήθως τους
αποφεύγω γιατί είναι και λιγάκι βαρετοί για τους σκιτσογράφους.
ΕΡ. Ποια είναι η γνώμη
σας για τα τηλεοπτικά reality shows τύπου ΦΑΡΜΑ, που μεταδίδονται μάλιστα και
τόσο νωρίς;
ΑΠ. Καλά. Είναι τουλάχιστον
ύποπτη και η επιλογή των καναλιών αλλά και του Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου που
δεν παρεμβαίνει. Προσωπικά δεν παρακολουθώ τηλεόραση πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.
Υπάρχει κατά τη γνώμη μου ενσυνείδητη συνομωσία εναντίον του τηλεοπτικού κοινού.
Δεν είναι πρότυπα αυτά. Ούτε ανθρώπων ούτε ζωής.
ΕΡ. Τι δεν αντέχετε
καθόλου;
ΑΠ. Τον Νταλάρα, την
Αλεξίου, την Πρωτοψάλτη (γέλια).
Υπάρχει κι ένα είδος
τραγουδιστών όπως είναι ο Ορφέας Περίδης, ο κ. Λιδάκης, ο κ. Κότσιρας, ο
Μακεδόνας που έχουν δημιουργήσει ένα είδος τραγουδιού σαν να φωνάζουνε
«μπάμιες, ντομάτες, τα φρέσκα καλά κολοκυθάκια, ο γνωστός αρακάς» δηλαδή δεν
υπάρχει -στους «Λιδάκηδες» όπως τους λέω- κανένα είδος πραγματικού πάθους.
Ευτυχώς έχουμε τον Φοίβο
Δεληβοριά, την Αρβανιτάκη, τη Σαβίνα Γιαννάτου, την Πασπαλά.
ΕΡ. Μια τελευταία σκέψη.
ΑΠ. Ότι χρειαζόμαστε λόγο
που να διατηρεί τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια και ότι υπάρχουν πολύ καλοί
άνθρωποι σ΄ αυτό τον κόσμο.
O Γιάννης Καλαϊτζής γεννήθηκε το
1945. Σπούδασε γραφικές τέχνες, θέατρο και σχέδιο. Έχει δουλέψει στον
κινηματογράφο και στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο. Σκίτσα του δημοσίευσε για
πρώτη φορά στην εφημερίδα «Αυγή» το 1961. Επίσης συνεργάστηκε με τους «Δρόμους
της Ειρήνης», την «Πανσπουδαστική», το «Ντέφι», το «Αντί», το «Τέταρτο», τη
«Βαβέλ», το «9». Καθημερινά σκιτσάρει στην Ελευθεροτυπία. Έχει κυκλοφορήσει
τρία βιβλία κόμικς, την “Τσιγγάνικη Ορχήστρα” (1984), “Το Μαύρο Είδωλο της
Αφροδίτης” (1990), τον “Τυφών” (1997) και δύο συλλογές με γελοιογραφίες, “Για
τα Λεφτά Νοέμβρη” (2002) και το “2000 στα 4” (2003) στις εκδόσεις Άγρα από το
οποίο είναι και τα σκίτσα που δημοσιεύουμε.
