Στο μεγάλο μας τσίρκο
Πέπυ Λουλακάκη
Θηριοδαμαστής ή ακροβάτης ή κλόουν, στο μεγάλο τσίρκο της καθημερινότητάς μας ο καθένας βρίσκει το ρόλο του. Και ω της έκπληξης, όταν το θηρίο μαστιγώνει τον θηριοδαμαστή, όταν ο ακροβάτης σκοντάφτει στο ίσιωμα, ο κλόουν γίνεται πρωθυπουργός. Το τσίρκο εκτυλίσσεται κυρίως έξω από την τέντα του.
Η ζωή-θέαμα σε αντίθεση με το τσίρκο-θέαμα, αντιτίθεται στην παρουσία ενός πρωταγωνιστή καλλιτέχνη και την (ανα)παράσταση ενός προκαθορισμένου θεάματος, προσφέροντας «το ρόλο» της στον αυθορμητισμό και τη δημιουργική έκφραση ενός μικρού παιδιού. Το παιδί ως αυτοδημιούργητος και ως μη χειραγωγημένος από τη ζωή-θέαμα βιωματικός καλλιτέχνης, εκφραστής και θιασώτης της πραγματικότητας, καταργεί στην πράξη το θέαμα ως επιβεβλημένη και κατασκευασμένη αναπαράσταση.
Παναγιώτης Μοσχανδρέου
Ο Ντάριο Φο είχε γράψει:
«Οι κλόουν πάντοτε μιλούν για το ίδιο πράγμα. Μιλούν για την πείνα. Την πείνα για τροφή, την πείνα για σεξ, αλλά επίσης για την πείνα για αξιοπρέπεια, ταυτότητα, εξουσία. Στην πραγματικότητα, απλά θέτουν ερωτήματα για το ποιος διατάζει και ποιος διαμαρτύρεται». Μου αρέσουν οι «γελωτοποιοί». Φοβιστικοί και αστείοι, σοφοί και ανόητοι. Ελπίζω κάποτε να καταφέρω να ελευθερώσω κι εγώ αυτόν που κρύβω μέσα μου. Ελπίζω όλοι μας. Γιατί όλοι είμαστε λίγο πολύ κλόουν σ’ αυτό το θέατρο του παραλόγου που συμπρωταγωνιστούμε…
Γιώργος Ζαχαρόπουλος
Δυο φορές από τη Μολδαβία μέχρι εδώ με τα πόδια. Δυόμιση μήνες δρόμος. Καμιά φορά οτοστόπ, καμιά φορά ταξί κοντά στα σύνορα. Χιλιόμετρα σκυμμένος, τα πόδια να καίγονται κι ο ήλιος να μου τρυπάει την πλάτη. Με διώξατε. Ξανάρθα. Τώρα με χαρτιά. Αλλά πρέπει να προσέχεις, να μη φαίνεσαι πολύ. Να στέκεις μακριά από τις κακοτοπιές Να δουλεύεις. Να στέλνεις λεφτά σπίτι. Αρχίζεις καινούργια ζωή, όμως το νου σου, να μην ξεχάσεις την παλιά. Λεπτές ισορροπίες. Λίγο να φυσήξει πέφτεις. Δεν είμαι ο μόνος. Είναι κι άλλοι πολλοί. Χιλιάδες τα νήματα τεντώνονται στο χώρο. Τα πιο πολλά παράλληλα, άλλα που και που να τέμνονται. Οι άνθρωποι βαδίζουν επάνω τους με τα χέρια στην έκταση, σαν εσταυρωμένοι. Σχοινοβάτες στο τσίρκο της καθημερινότητας.
Δανάη Οικονόμου
Ζωντανοί πύργοι που ισορροπούν πάνω σε μία ανεμόσκαλα, ανθρώπινες πυραμίδες πάνω σε κινούμενα ποδήλατα, περιστρεφόμενες ομπρέλες και πιάτα, λαστιχένια κορμιά που περνούν μέσα από χρυσούς δακτύλιους… Μια ομάδα 45 ακροβατών, που με απίστευτη πειθαρχία και συνάμα φαντασία κλείνουν το μάτι στους νόμους της Φυσικής και προσφέρουν ένα θέαμα ασύγκριτης τελειότητας και αρμονίας. Πρόκειται για τους ανθρώπους-ορόσημο της κινεζικής παράδοσης, οι οποίοι αναμφίβολα αποτελούν και σύμβολο για τη σύγχρονη Κίνα. Την Κίνα που ισορροπεί μέσα στο χάος της παγκόσμιας οικονομίας, όταν εν μέσω της μεγαλύτερης μεταπολεμικής οικονομικής κρίσης απαιτεί εγγυήσεις από τις Η.Π.Α. για την «ασφάλεια» των επενδύσεων της, την Κίνα που έχει να επιδείξει τέτοιου μεγέθους πολιτιστικά επιτεύγματα, ενώ κάνει τα στραβά μάτια στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ η αγορά παιδικής εργασίας ανθεί και δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν έναν εργασιακό μεσαίωνα. Την Κίνα, όπου το ανθρώπινο κόστος του «οικονομικού θαύματος» είναι τα εκατομμύρια των εσωτερικών μεταναστών που τροφοδοτούν την ανάπτυξή της, πέφτοντας θύματα της πιο ακραίας εργασιακής εκμετάλλευσης. Ένα πολυπληθές ανθρώπινο τσίρκο, το οποίο ακροβατεί μεταξύ οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής υπανάπτυξης.
Θηριοδαμαστής ή ακροβάτης ή κλόουν, στο μεγάλο τσίρκο της καθημερινότητάς μας ο καθένας βρίσκει το ρόλο του. Και ω της έκπληξης, όταν το θηρίο μαστιγώνει τον θηριοδαμαστή, όταν ο ακροβάτης σκοντάφτει στο ίσιωμα, ο κλόουν γίνεται πρωθυπουργός. Το τσίρκο εκτυλίσσεται κυρίως έξω από την τέντα του.
Η ζωή-θέαμα σε αντίθεση με το τσίρκο-θέαμα, αντιτίθεται στην παρουσία ενός πρωταγωνιστή καλλιτέχνη και την (ανα)παράσταση ενός προκαθορισμένου θεάματος, προσφέροντας «το ρόλο» της στον αυθορμητισμό και τη δημιουργική έκφραση ενός μικρού παιδιού. Το παιδί ως αυτοδημιούργητος και ως μη χειραγωγημένος από τη ζωή-θέαμα βιωματικός καλλιτέχνης, εκφραστής και θιασώτης της πραγματικότητας, καταργεί στην πράξη το θέαμα ως επιβεβλημένη και κατασκευασμένη αναπαράσταση.
Παναγιώτης Μοσχανδρέου
Ο Ντάριο Φο είχε γράψει:
«Οι κλόουν πάντοτε μιλούν για το ίδιο πράγμα. Μιλούν για την πείνα. Την πείνα για τροφή, την πείνα για σεξ, αλλά επίσης για την πείνα για αξιοπρέπεια, ταυτότητα, εξουσία. Στην πραγματικότητα, απλά θέτουν ερωτήματα για το ποιος διατάζει και ποιος διαμαρτύρεται». Μου αρέσουν οι «γελωτοποιοί». Φοβιστικοί και αστείοι, σοφοί και ανόητοι. Ελπίζω κάποτε να καταφέρω να ελευθερώσω κι εγώ αυτόν που κρύβω μέσα μου. Ελπίζω όλοι μας. Γιατί όλοι είμαστε λίγο πολύ κλόουν σ’ αυτό το θέατρο του παραλόγου που συμπρωταγωνιστούμε…
Γιώργος Ζαχαρόπουλος
Δυο φορές από τη Μολδαβία μέχρι εδώ με τα πόδια. Δυόμιση μήνες δρόμος. Καμιά φορά οτοστόπ, καμιά φορά ταξί κοντά στα σύνορα. Χιλιόμετρα σκυμμένος, τα πόδια να καίγονται κι ο ήλιος να μου τρυπάει την πλάτη. Με διώξατε. Ξανάρθα. Τώρα με χαρτιά. Αλλά πρέπει να προσέχεις, να μη φαίνεσαι πολύ. Να στέκεις μακριά από τις κακοτοπιές Να δουλεύεις. Να στέλνεις λεφτά σπίτι. Αρχίζεις καινούργια ζωή, όμως το νου σου, να μην ξεχάσεις την παλιά. Λεπτές ισορροπίες. Λίγο να φυσήξει πέφτεις. Δεν είμαι ο μόνος. Είναι κι άλλοι πολλοί. Χιλιάδες τα νήματα τεντώνονται στο χώρο. Τα πιο πολλά παράλληλα, άλλα που και που να τέμνονται. Οι άνθρωποι βαδίζουν επάνω τους με τα χέρια στην έκταση, σαν εσταυρωμένοι. Σχοινοβάτες στο τσίρκο της καθημερινότητας.
Δανάη Οικονόμου
Ζωντανοί πύργοι που ισορροπούν πάνω σε μία ανεμόσκαλα, ανθρώπινες πυραμίδες πάνω σε κινούμενα ποδήλατα, περιστρεφόμενες ομπρέλες και πιάτα, λαστιχένια κορμιά που περνούν μέσα από χρυσούς δακτύλιους… Μια ομάδα 45 ακροβατών, που με απίστευτη πειθαρχία και συνάμα φαντασία κλείνουν το μάτι στους νόμους της Φυσικής και προσφέρουν ένα θέαμα ασύγκριτης τελειότητας και αρμονίας. Πρόκειται για τους ανθρώπους-ορόσημο της κινεζικής παράδοσης, οι οποίοι αναμφίβολα αποτελούν και σύμβολο για τη σύγχρονη Κίνα. Την Κίνα που ισορροπεί μέσα στο χάος της παγκόσμιας οικονομίας, όταν εν μέσω της μεγαλύτερης μεταπολεμικής οικονομικής κρίσης απαιτεί εγγυήσεις από τις Η.Π.Α. για την «ασφάλεια» των επενδύσεων της, την Κίνα που έχει να επιδείξει τέτοιου μεγέθους πολιτιστικά επιτεύγματα, ενώ κάνει τα στραβά μάτια στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ η αγορά παιδικής εργασίας ανθεί και δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν έναν εργασιακό μεσαίωνα. Την Κίνα, όπου το ανθρώπινο κόστος του «οικονομικού θαύματος» είναι τα εκατομμύρια των εσωτερικών μεταναστών που τροφοδοτούν την ανάπτυξή της, πέφτοντας θύματα της πιο ακραίας εργασιακής εκμετάλλευσης. Ένα πολυπληθές ανθρώπινο τσίρκο, το οποίο ακροβατεί μεταξύ οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής υπανάπτυξης.
