Στάθης Αθανασίου, Alpha-Movie
Τι σηµαίνει να κάνεις κινηµατογράφο, και µάλιστα µε τους δικούς σου όρους, σε µια χώρα που επισήµως η τέχνη θεωρείται «ψώνιο» και πολυτέλεια; Ευτυχώς, µόνο «επισήµως» γιατί στην πραγµατικότητα όλο και περισσότερι νέοι δηµιουργοί ψάχνουν και βρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους να υπάρχουν και να εξελίσσονται σε ένα περιβάλλον που δεν δείχνει φιλόξενο. O Στάθης Αθανασίου είναι ένας από αυτούς. Το «Α», η καινούρια art-house ταινία του, κατάφερε να χρηµατοδοτηθεί µε crowd funding. Γιατί όταν το σύστηµα δεν λειτουργεί, το αντικαθιστούµε µε συλλογικότητα.
Στάθη, στο προηγούµενο τεύχος είχαµε παρουσιάσει τον Αστροναύτη, µια ισπανική ταινία όπου είχε καταφέρει να στηριχθεί στο crowd funding για να γυριστεί. Η οµάδα σας µόλις κατάφερε κάτι ανάλογο και στην Ελλάδα!
Πετύχαµε και ξεπεράσαµε τον στόχο µας σε σαράντα πέντε µέρες. Crowd funding καµπάνια σε τέτοιο µέγεθος και µάλιστα για µια ταινία art-house, ήταν η πρώτη φορά που γινόταν στην Ελλάδα. Παρ’ ότι είναι πολύ δύσκολο να πείσεις τον άλλον να χρηµατοδοτήσει µια art-house ταινία, υπήρξε πολύ µεγάλη ανταπόκριση από το εξωτερικό. Δεν αναφέροµαι µόνο σε αυτούς που µας στήριξαν οικονοµικά, αλλά κυρίως στα µέσα: δηµοσιογράφοι, portals, sites κλπ.
Σε τι διαφέρει µία art-house ταινία;
Δεν την ενδιαφέρουν οι όροι εµπορικότητας. Δηλαδή το πώς κρίνεται από µια εταιρεία, από τους διανοµείς, το κύκλωµα και πως κατηγοριοποιείται στο industry. Είναι µια ταινία που την κάνει ο δηµιουργός της µε τον τρόπο που θέλει εκείνος να την κάνει.
Πώς ξεκίνησε αυτό το project;
Ηθελα να γράψω µια ιστορία γι’ αυτά που έβλεπα να συµβαίνουν γύρω µου. Η οµάδα του project είναι η Σεραφίτα Γρηγοριάδου, η «Α», η πρωταγωνίστρια ηθοποιός, ο Μιχάλης Σαµιώτης είναι ο σκηνογράφος, και ο Μιχάλης Κλουκίνας ο φωτογράφος. Ξεκινήσαµε πριν από ένα χρόνο. Σε εκείνη την φάση είχαµε µια ιστορία αλλά το βασικό πρόβληµα ήταν τα χρήµατα. Υπήρχε ο ορθόδοξος δρόµος, δηλαδή να βρούµε κρατική χρηµατοδότηση, κάποιον συµπαραγωγό από το εξωτερικό, ή να µπούµε σε κάποιο co-production market, αλλά βλέπαµε ότι αυτή η προσπάθεια δεν θα είχε κανένα νόηµα. Οπότε είπαµε να κάνουµε κάτι τελείως διαφορετικό, κάτι δικό µας. Ο εναλλακτικός δρόµος δεν είναι ένας, αλλά ένας τρισεκατοµµύριο. Ευτυχώς η τεχνολογία µας δίνει τα µέσα, γιατί τελικά είναι θέµα επικοινωνίας, να δικτυωθείς και να φτιάξεις µια οµάδα – µε την ευρύτερη έννοια- ώστε να υποστηρίξεις αυτό που θέλεις να κάνεις. Συγκεκριµένα για το «Α», είχαµε αρχικά µια ταινία που ήταν βασισµένη στην Αντιγόνη, και στη συνέχεια φτιάξαµε ένα σχέδιο χρηµατοδότησης, παραγωγής και διανοµής. Αν υποθέσουµε ότι το πρώτο κοµµάτι, της χρηµατοδότησης, το καλύψαµε µε το crowd funding, µετά θα έπρεπε να δείξουµε την ταινία στον κόσµο που είναι και το πιο σηµαντικό. Από τη στιγµή που ο διανοµέας θέλει να σε φέρει στα καλούπια που δουλεύει το σύστηµα, εσύ χρειάζεται να κάνεις κάτι άλλο. Στην συγκεκριµένη περίπτωση επιλέξαµε µια ιστορία που είναι εµπνευσµένη από το µύθο της Αντιγόνης που γράφτηκε για να µιλήσει γι’ αυτό που συνέβαινε στην Αθήνα λίγο πριν τον Πελοποννησιακό πόλεµο. Αφού λοιπόν εµείς επιλέξαµε αυτό το µύθο που είναι επίκαιρος, αν πάµε να το πούµε µέσα από το σύστηµα των διανοµέων, αυτό-ακυρωνόµαστε.
Η διανοµή τώρα πώς γίνεται;
Η ταινία ξεκινάει να παίζεται σε αρχαία θέατρα, κατά µήκος της Μεσογείου µε ζωντανή ορχήστρα. Το theatrical distribution το κάνουµε για να οδηγήσουµε µετά τις πωλήσεις στο internet, να αποκτήσει η ταινία µεγαλύτερη αξία και να τη νοικιάσει ο κόσµος στο video on demand. Οπότε δεν πας να βγάλεις λεφτά από το theatrical distribution. Φεύγοντας από το αρχαίο θέατρο και πηγαίνοντας στις πόλεις, πάµε σε χώρους τέχνης ή εναλλακτικούς χώρους και καλούµε και άλλους καλλιτέχνες να εκθέσουν έργα τους από διαφορετικές µορφές τέχνης, ανοίγοντας έτσι µια καλλιτεχνική συζήτηση.
Ποιο είναι το κοινό έδαφος του αρχαίου µύθου της Αντιγόνης µε όσα βιώνουµε σήµερα;
Η Αντιγόνη είναι µια ολοκληρωµένη ηρωίδα που έχει πάρει την απόφασή της και είναι έτοιµη να συγκρουστεί. Η δική µας «Α» είναι το ακριβώς αντίθετο. Είναι µια συµβιβασµένη αστή που όχι µόνο δεν θέλει να θάψει τον αδερφό της, αλλά θέλει να τον τεµαχίσει, γιατί την ξεβόλεψε από την ήσυχη, ελεγχόµενη και προστατευµένη ζωή της. Αυτή η γυναίκα όµως θα αναγκαστεί τελικά να πάρει θέση, θα αναγκαστεί να γίνει η Αντιγόνη. Κανείς δεν είναι γεννηµένος ήρωας.Όλοι γεννιόµαστε άνθρωποι και αν γίνουµε ήρωες είναι γιατί παίρνουµε θέση απέναντι σε µία πρόκληση. Η Αντιγόνη πήρε θέση και µετά πλήρωσε µε τη ζωή της. Εµείς σαν κοινωνία δεν έχουµε πάρει θέση ακόµα…
Έχεις γράψει το σενάριο και κάνεις τη σκηνοθεσία;
Ναι, αλλά το σενάριο από ένα σηµείο και µετά γράφτηκε συλλογικά γιατί είναι µια ταινία η οποία βασίζεται στην εικόνα. Δεν θα µπορούσα να γράψω το σενάριο µόνος µου, έγραψα µια ιστορία και µετά αρχίσαµε να τη δουλεύουµε µαζί µε το σκηνογράφο και το φωτογράφο.
Γιατί επιλέξατε το Indiegogo σαν crowf funding πλατφόρµα και όχι το Kickstarter;
Γιατί το Kickstarter απαιτεί να έχεις λογαριασµό σε Αµερικανική Τράπεζα ενώ το Indiegogo είναι διεθνές και έχει το χαµηλότερο fee.
Γιατί πέτυχε το crowd funding και πώς χρησιµοποιήσατε το παράδειγµα των Ισπανών αλλά και το networking µαζί τους;
Ένας λόγος που πετύχαµε είναι γιατί είµασταν πάρα πολύ καλά προετοιµασµένοι. Ένας άλλος γιατί καταφέραµε µία πολύ επιτυχηµένη προσαρµογή του στην ελληνική πραγµατικότητα αλλά και διεθνώς. Θεωρήσαµε ότι ο κόσµος εδώ δεν έχει ιδέα τι είναι το crowd funding, και είχαµε δίκιο, αλλά ευτυχώς είχαµε προβλέψει πώς να το αντιµετωπίσουµε αυτό. Κάναµε λοιπόν πάρα πολλές παρουσιάσεις σε bar, σε εστιατόρια, σε µαγαζιά φίλων, σε συνέδρια και όπου αλλού µπορείς να φανταστείς, ώστε να εξηγήσουµε τι κάνουµε εµείς αλλά και γενικότερα τι είναι το crowd funding. Κάτι άλλο πολύ σηµαντικό είναι ότι φτιάξαµε µια οµάδα για να βρούµε χορηγούς επικοινωνίας -βρήκαµε 7- αλλά και για υποστήριξη στο internet: blogs, sites, portals κλπ. Το internet είναι το απόλυτο εργαλείο για να διασπείρεις µια είδηση, αλλά το πρόβληµα είναι ότι όλοι κάνουν το ίδιο. Το «Α» όµως ξεχώρισε και τράβηξε την προσοχή του κόσµου. Αυτό όµως δεν σηµαίνει απολύτως τίποτα. Γιατί αν θέλεις να βάλει κάποιος το χέρι στη τσέπη και να συνεισφέρει, το επιτυγχάνεις µόνο µε προσωπική επαφή. Οι άνθρωποι που στήριξαν την ταινία είναι περίπου 565, τολµώ να πω πως από αυτούς έχω µιλήσει µε τους 400...
Πόσους βρήκες εσύ και πόσοι βρήκαν εσένα;
Σε πρώτη φάση βρίσκεις όλους τους ανθρώπους που σε ξέρουν, σε αγαπούν και σε εµπιστεύονται, συγγενείς, φίλους και άνθρωπους που έχεις σχέση, τους ενηµερώνεις και ζητάς βοήθεια για να δείξεις µια δυναµική στο χρήστη που δεν έχει ιδέα. Αλλά κι εσύ ο ίδιος χρειάζεσαι τη στήριξή τους γιατί ο τρόπος που µεταµορφώνεσαι σαν άνθρωπος µέσα από όλη αυτή τη διαδικασία είναι εκπληκτικός. Η διαδικασία του crowd funding είναι πολύ ψυχοφθόρα, γιατί αν βρέθηκαν πεντακόσιοι που έκαναν την κίνηση να µας υποστηρίξουν, υπάρχουν άλλοι δέκα χιλιάδες που δεν την έκαναν.
Άρα η συνταγή είναι σωστή προετοιµασία;
Καλή σύσταση οµάδας, και όταν θα τρέχει η καµπάνια δεν πρέπει να κάνεις άλλη δουλειά. Θέλει προσωπική εµπλοκή και επαφή. Όταν ξεκινήσεις σε παίρνει το ποτάµι και το κάνεις. Αλλά νοµίζω ότι όποιος το κάνει θα δει πολύ γρήγορα ότι αυτό είναι το θετικό του crowd funding, όχι µόνο τα χρήµατα, αλλά ότι µπορείς να φτιάξεις µια οµάδα ανθρώπων που θα σε ακολουθεί και στο µέλλον χωρίς ενδιάµεσους. Όταν είσαι καλλιτέχνης, αυτό ψάχνεις.
Τι συµβουλές θα έδινες σε όσους θα τους ενδιέφερε να χρησιµοποιήσουν το crowd funding;
Πρέπει να βρεις τους ανθρώπους που θα σε προωθήσουν µέσα από το δικό τους µέσο, έναν µπλόγκερ, ή έναν που έχει πολλούς followers στο twitter. Αν και συγκεκριµένα για εµάς το twitter ήταν µια αποτυχία γιατί δεν ξέραµε πως δουλεύει και δεν είχαµε χρόνο να µάθουµε. Από εκεί και πέρα µας στήριξαν οι χορηγοί επικοινωνίας αλλά και οι φίλοι που προωθούσαν την είδηση στους φίλους τους. Κάθε share είναι σηµαντικό, στο facebook πρέπει να τρέχει η σελίδα να φέρνει κόσµο να δει το project. Επίσης είναι σηµαντικό να µιλήσεις προσωπικά. Έστειλα χιλιάδες e-mails και newsletters αλλά σε όλες τις επαφές µου έστελνα προσωπικό µήνυµα και µετά έκανα follow up. Το πολύ καλό που συνέβη είναι ότι δώσαµε έµπνευση, ένα όραµα, µία ενέργεια. Άλλη συµβουλή είναι ότι πρέπει να ξέρεις σε ποιον απευθύνεσαι και να εστιάζεις την ενέργειά σου εκεί. Απευθύνεσαι σε κάποιους λίγους, και αυτό δεν είναι ελιτισµός, είναι κοινή λογική. Πήγαµε σε φορείς, οργανισµούς, κοινότητες τους οποίους αφορά αυτό που κάνουµε, δηλαδή Έλληνες του εξωτερικού, πανεπιστήµια, έδρες κλασικών σπουδών, ανεξάρτητους δηµιουργούς. Είχαµε κάνει µία πρόβλεψη που έλεγε ότι η υποστήριξη θα έρθει από το εξωτερικό και κυρίως από τους Έλληνες εκεί. Δεν περιµέναµε πολλά από την Ελλάδα, παρ’ όλα αυτά, από τους πεντακόσιους εξήντα, οι τετρακόσιοι περίπου ήταν Έλληνες. Πράγµα ευχάριστο και ενθαρρυντικό.
Τι δίνατε σαν αντάλλαγµα;
Πολλά. Την ταινία αυτούσια, το γύρισµα σε livestream, µπλουζάκια σχεδιασµένα από νέους καλλιτέχνες ειδικά για το «Α», ένα φυλαχτό µε µια προσωπική ευχή, αναφορά στα credits της ταινίας, 2 Vip εισιτήρια στο αρχαίο θέατρο µε διανυκτέρευση, µέχρι και τίτλο producer και associate producer δίναµε, στα 10.000 €.
Έβαλε κανείς 10.000€;
Όχι! Το µεγαλύτερο ποσό ήταν 3.000€ από Ελλάδα, και είχαµε και κάποια ποσά στο κοµµάτι των 6.000€ που ήταν collective contributions δηλαδή κάποιες οµάδες ανθρώπων που µάζεψαν λεφτά και τα έδωσαν όλοι µαζί.
Έχεις ψάξει το νοµικό πλαίσιο για τα χρήµατα που συγκεντρώθηκαν;
Το φορολογικό σύστηµα της Ελλάδας είναι τόσο πρωτόγονο και πολύπλοκο που ούτε οι ίδιοι οι εφοριακοί δεν ξέρουν. Όταν δηµιουργήθηκε το crowd funding στις ΗΠΑ, υπήρχε κι εκεί ένα νοµικό κενό, γιατί το crowd funding δεν είναι ούτε δωρεά ούτε χορηγία. Οι Αµερικάνοι όµως έφτιαξαν ένα νόµο, το Jobs Act, για να το στηρίξουν και να το πλαισιώσουν µε κανόνες. Αυτό που θα ήθελα να πω είναι : Αν το σκέφτεσαι, οργάνωσέ το. Και στην τελική κάν’ το για να µπεις στη µύτη κάποιων που θέλουν να σε περιορίσουν και να σου πουν ότι είσαι από εδώ έως εδώ.
Μπορεί το crowd funding να αλλάξει τον κόσµο;
Όχι, είναι όµως ένα πολύ καλό και έξυπνο µέσο για να αλλάξει τη νοοτροπία του κόσµου σε θέµατα συλλογικότητας. Άνθρωποι που µαζεύονται για ένα κοινό όραµα και στηρίζουν µια ιδέα χωρίς να έχουν απολαβή. Το γεγονός ότι εµείς σαν δηµιουργική οµάδα και κάποιος άλλος που συνεισφέρει 50€, πιστεύουµε σε µια κοινή ιδέα, δηµιουργεί µια τελείως διαφορετική αίσθηση για τα πράγµατα, για τη ζωή γενικά. Είσαι συνυπεύθυνος σε κάτι που σε αφορά.
