Ξημέρωνε 2 Απριλίου όταν στις 2π.μ. ο ισραηλινός
στρατός κατοχής εισέβαλλε στα περίχωρα τις Βηθλεέμ σκορπώντας τον τρόμο. Σε
λιγότερο από 12 ώρες θα άρχιζε μια πολιορκία που σε άλλες εποχές θα μπορούσε να
αποτελέσει αφορμή μέχρι και για θρησκευτικό πόλεμο.
Όταν μίλησε γι’ αυτό άλλωστε ήταν και το μόνο σημείο της
συνέντευξης που χαμογέλασε. Σύμφωνα με τον Αριέλ Σαρόν 250 περιβόητοι
"τρομοκράτες" με βαρύ οπλισμό είχαν βρει άσυλο στο ναό της Γέννησης του Κυρίου στη Βηθλέεμ. Για "250 οπλισμένους σαν αστακούς"
Παλαιστίνιους μίλησε και το CNN. Ωστόσο όταν 39 μέρες μετά, με τη διαμεσολάβηση
της Ε.Ε. λύθηκε η πολιορκία του βομβαρδισμένου ναού, η λίστα με τους 250 most wanted τρομοκράτες της Μοσάντ
αποδείχθηκε ένα φιάσκο. Τελικά μόνο δεκατρείς ήταν οι "τρομοκράτες"
οπλισμένοι με μερικά καλάσνικοφ της Παλαιστινιακής Αρχής. Οι υπόλοιποι ήταν
απλοί πολίτες και χριστιανοί παλαιστίνιοι, από τους δεκάδες χιλιάδες
χριστιανούς που ζουν στην Παλαιστίνη και ειδικά στη Βηθλεέμ. Η Ε.Έ. δέχθηκε να φιλοξενήσει τους
εξόριστους "τρομοκράτες" στα εδάφη της. Στα μάτια του
εικοσιτριάχρονου Μαμντούχ Aλ
Ουερντιάν του ενός εκ των δύο Παλαιστινίων από την "ομάδα των 13" που
φιλοξενεί η χώρα μας, η Ελλάδα είναι όμορφη όμως το όνειρό του είναι να
μπορέσει να γυρίσει στην πατρίδα του.
Πως βρεθήκατε εγκλωβισμένοι στο ναό της Γέννησης;
Πριν την εισβολή του στρατού κατοχής στη Βηθλεέμ, είχαμε δει
την αντίστοιχη εισβολή στη Ραμάλα, στη Τζενίν και άλλες παλαιστινιακές πόλεις.
Οι κάτοικοι της Βηθλεέμ υπέθεσαν ότι το πιο ασφαλές μέρος της πόλης ήταν το
κέντρο. Η εισβολή στη Βηθλεέμ έγινε με
παραπάνω από 10.000 στρατιώτες, 250 άρματα μάχης και 4 ελικόπτερα Απάτσι.
Είμαστε ευγνώμονες που κατορθώσαμε να βρούμε καταφύγιο στο ναό αλλιώς θα
γινότανε το ίδιο και χειρότερο μακελειό που έγινε στη Τζενίν. Εκεί δεν έμεινε
κανείς ζωντανός. Σφάξανε μέσα σε μια μέρα 500 άτομα, οπλισμένους και άμαχους
στο κέντρο της πόλης! Μόλις άρχισε η εισβολή, άρχισαν να πέφτουν τα πτώματα το
ένα μετά το άλλο. Δεν μπορούσαμε όχι μόνο να πάρουμε τα πτώματα αλλά και να
βοηθήσουμε τους τραυματίες. Η μάχη μεταξύ της παλαιστινιακής αντίστασης και του
στρατού είχε ανάψει για τα καλά. Από πλευράς Ισραηλιτών της μάχης ηγούταν η
φάλαγγα του Λάχεντ - σκληροπυρηνικές ομάδες Λιβανέζων μισθοφόρων. Ο τακτικός
στρατός ακολουθούσε. Οπισθοχωρώντας, οι ιερείς μάς άνοιξαν τις πόρτες και μας
έδωσαν τη μόνη σωτήρια λύση. Μας άφησαν να βρούμε καταφύγιο στο ναό της
Γένεσης, που είναι το πιο ιερό μέρος των χριστιανών παγκοσμίως. Αυτό δείχνει
πόσο ενωμένος λαός είναι οι Παλαιστίνιοι, χριστιανοί και μουσουλμάνοι.
Ποια ήταν η σύνθεση των εγκλωβισμένων;
Αρχικά είχαμε αποκλειστεί γύρω στα 250 άτομα συνολικά.
Έγιναν προσπάθειες διαπραγμάτευσης από
την παλαιστινιακή αρχή κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων εβδομάδων αλλά οι
Ισραηλινοί δεν έδωσαν καμία σημασία και δεν άφηναν κανέναν να φύγει. Οι
περισσότεροι ήμασταν Παλαιστίνιοι, άλλοι πολίτες, άλλοι αστυνομικοί και άλλοι
κληρικοί. Μαζί μας ήταν 6 ορθόδοξοι, 10 καθολικοί και μερικοί Αρμένιοι ιερείς.
Οι ορθόδοξοι ήταν Έλληνες, οι Αρμένοι από την Αίγυπτο και οι καθολικοί από
διάφορες χώρες. Η στάση των ιερέων ήταν εξαιρετικά καλή και δεν θα το ξεχάσουμε
ποτέ. Την πρώτη μέρα κάποιος ιερέας βγήκε και δήλωσε ότι μπήκαμε με το ζόρι
αλλά αυτό δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Άλλωστε αυτό αποδεικνύεται
και από την αγάπη με την οποία μας περιέβαλλαν οι ιερείς είτε καθολικοί είτε
ορθόδοξοι, καθ' όλη τη διάρκεια της πολιορκίας αλλά και από τις δηλώσεις τους
στα μέσα ενημέρωσης. Μας πρόσφεραν ότι φαγητό είχαν ενώ μεσολάβησαν και για να
βγάλουμε τους τραυματίες έξω αφού εμάς θα μας πυροβολούσαν επί τόπου.
Υπήρχαν νεκροί κατά την πολιορκία;
Ο πρώτος που έπεσε νεκρός από τα ισραηλινά πυρά ήταν ο
άνθρωπος που χτυπούσε τις καμπάνες! Έμεινε αβοήθητος στην αυλή για δύο μέρες
κάτω από πυκνά πυρά μέχρι που ξεψύχησε. Συνολικά σκοτώθηκαν 7 άτομα και
τραυματίστηκαν 40 κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Την πέμπτη και έκτη μέρα
είχαμε δύο νεκρούς. Οι Ισραηλινοί δεν μας άφησαν καν να τους βγάλουμε έξω. Ήθελαν
τα πτώματα μέσα στο ναό για να μας κάμψουν το ηθικό και να παραδοθούμε. Δεν
μπορούσαμε να βγούμε από το ναό ούτε ζωντανοί, ούτε όμως και νεκροί! Αρκετοί
επίσης ξεψύχησαν από αιμορραγία αφού ούτε αυτοί μπορούσαν να βγουν έξω. Οι
περισσότεροι τραυματίες και νεκροί ήταν
όσοι μέσα στην απελπισία τους βγήκαν στην αυλή να βρουν οτιδήποτε φαγώσιμο ή να
φέρουν νερό από το πηγάδι Μετά από τρεις
βδομάδες άρχισαν να βγαίνουν οι πρώτοι τραυματίες όπως και τα πτώματα. Επίσης
αποχώρησαν τα μικρά παιδιά και οι βαριά άρρωστοι από την ασιτία και τη δίψα.
Στο τέλος έγινε η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση που χώριζε τους
πολιορκημένους σε τρεις κατηγορίες. Εμείς, οι δεκατρείς που χαρακτηριστήκαμε
πολύ επικίνδυνοι και μας απελάσανε, εικοσιέξι που απελάθηκαν στη λωρίδα της Γάζας
και οι υπόλοιποι που αφέθηκαν ελεύθεροι.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας αυτές τις 39 μέρες βγήκατε καθόλου έξω από το
ναό;
Αυτό ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατο. Εμείς πιστεύαμε ότι ο
στρατός θα αποσυρόταν το αργότερο σε τρεις μέρες αλλά εκεί ήταν που άρχιζε το
μαρτύριό μας. Εξαιτίας της ιερότητας του ναού κανένας από τους εκάστοτε
κατακτητές της Βηθλεέμ δεν είχε τολμήσει ποτέ να τον βλάψει. Γι' αυτό δεν
περιμέναμε να κάνουν αυτή την προσβολή για το χριστιανισμό οι Εβραίοι. Απ' ότι
είδατε και στην τηλεόραση, πολιόρκησαν το ναό απ' όλες τις πλευρές με τον πιο
σύγχρονο εξοπλισμό, αερόστατα με κάμερες, όπλα-ρομπότ συνδεδεμένα με κάμερες
κλπ. Ήταν όλα ελεγχόμενα. Δεν μπορούσαμε να βγούμε ούτε καν στην αυλή για νερό,
τρόφιμα και βοήθεια στους τραυματίες. Ήταν κανονική μεσαιωνική πολιορκία. Πέντε
φορές προσπάθησαν να εισβάλλουν στο ναό χωρίς επιτυχία. Κατά τη διάρκεια αυτών
των προσπαθειών κάηκε ένα κομμάτι του ναού καθώς και κάποια από τα κελιά των
μοναχών.
Σε ποιον τομέα του ναού είχατε καταφύγει;
Ήμασταν εγκλωβισμένοι ανάμεσα στον ορθόδοξο και τον καθολικό
τομέα.. Στον αρμένικο τομέα δεν μπορούσαμε να πλησιάσουμε γιατί είχε εισβάλλει
ο στρατός. Από κει προσπαθούσαν να εισβάλλουν στον τομέα που ήμασταν
αποκλεισμένοι αλλά οι αρμένιοι ιερείς τους πήρανε χαμπάρι. Αυτό είχε σαν
αποτέλεσμα να εξοργιστούν οι Ισραηλινοί και να λεηλατήσουν τον αρμένικο τομέα,
να κλέψουν σταυρούς και εικόνες. Μετά βέβαια προσπάθησαν να ρίξουν το πλιάτσικο
στους πολιορκημένους.
Αποκλεισμένοι για πάνω από ένα μήνα, πως τα καταφέρατε χωρίς
τροφή;
Η πρώτη εβδομάδα πέρασε σχετικά καλά όσον αφορά το φαγητό.
Μετά αφού ήμασταν 250 ψυχές αναγκαστήκαμε να τρώμε οτιδήποτε. Δεν έμεινε τίποτα
πράσινο, από τα φύλλα των δέντρων μέχρι τα χόρτα της αυλής. Την 25 μέρα η κατάσταση
με το φαγητό ήταν πλέον τραγική. Αδυνατούσαμε να σταθούμε στα πόδια μας από την
πείνα. Οι λιποθυμιές ήταν καθημερινό φαινόμενο πλέον. Τρώγαμε την ελάχιστη
δυνατή μερίδα, ένα ελαφρύ πρωινό για να διατηρηθούμε στη ζωή.. Μας είχαν κόψει
και το ρεύμα και το νερό. Μια αντιπροσωπεία 10 ατόμων διαφόρων εθνικοτήτων από τη
Διεθνή Κίνηση Αλληλεγγύης εισέβαλλε κρυφά από το στρατό στο ναό με τρόφιμα.
Ήταν μια σωτηρία για της επόμενες τρεις μέρες αλλά όχι βέβαια η λύση. Τι φαί να
κουβαλήσουν για 250 άτομα; Οι ξένοι παρατηρητές και ακτιβιστές που
αποκλειστήκανε και αυτοί μαζί μας μέχρι το τέλος, είχαν μαζί τους φωτογραφικές
μηχανές και κάμερες. Επειδή εμείς είχαμε συνηθίσει προσφέραμε μεγαλύτερες
μερίδες σε αυτούς μέχρι που σώθηκε το φαί. Βέβαια κατά την έξοδό μας οι κασέτες
και τα φιλμ κατασχέθηκαν ενώ όλα τα μέλη της διεθνούς αποστολής ξυλοκοπήθηκαν!
Μια κοπελιά, μέλος της ανθρωπιστικής αποστολής, που πριν από λίγο καιρό ήταν
στο Αφγανιστάν μας είπε ότι δεν είχε δει τέτοια πράγματα ούτε εκεί. Τους
κράτησαν φυλακισμένους για ένα μήνα και μετά από συνεχόμενες ανακρίσεις τους
υποχρέωσαν να υπογράψουν ότι δε θα επισκεφθούν την Παλαιστίνη για τα επόμενα δέκα
χρόνια
Και την Κυριακή του Πάσχα ήσασταν ακόμα πολιορκημένοι, έτσι;
Ναι, την Κυριακή του Πάσχα οι ιερείς είχαν φυλάξει μερικά
αυγά τα οποία προσφέραμε στους πιο αδύναμους. Πριν μας είχαν προσφέρει
οτιδήποτε δεν ήταν νηστίσιμο αφού εκείνοι νήστευαν. Εμείς περιμέναμε ότι όλη
αυτή η ιστορία θα είχε τελειώσει πριν το Πάσχα. Κάθε χρόνο την Ανάσταση
έρχονται πιστοί απ' όλες τις γωνιές του πλανήτη για να πάρουν το άγιο φως.
Φέτος η λαμπρή λειτουργία έγινε με 6 ιερείς και εμάς! Οι Εβραίοι δε σεβάστηκαν
ούτε την Ανάσταση του Χριστού. Μου είχανε στερήσει τη δυνατότητα στην εκπαίδευση. Το 97
όταν έδινα εξετάσεις για το πανεπιστήμιο με φυλακίσανε για δύο μήνες. Με το που
βγήκα έκανα αμέσως τα χαρτιά μου για το πανεπιστήμιο.Τελικά κατάφερα να μπω στο
πανεπιστήμιο της Βηθλέεμ και σπούδαζα πληροφορική μέχρι που με συλλάβανε το 1999. Πέρασα δύο
χρόνια στη φυλακή χωρίς κατηγορητήριο. Με ανακρίνανε για ένα μεγάλο διάστημα
για να έχουν κάτι εναντίων μου αλλά αυτό φυσικά δεν κατέληξε πουθενά. Κάθε έξι
μήνες μου ανανεώνανε το ανύπαρκτο κατηγορητήριο χωρίς να περάσω καθόλου από
δικαστήριο. Μετά από 2 χρόνια στη φυλακή χωρίς κατηγορία, αφέθηκα ελεύθερος.
Από τότε που βγήκα από τη φυλακή μου είχαν κολλήσει την ετικέτα του τρομοκράτη
Πότε πρόλαβα να γίνω τρομοκράτης; Θα
προσπαθήσουμε να μορφωθούμε τώρα εδώ στο πανεπιστήμιο...
Πως ξεκινούσατε τη μέρα σας;
Κάθε ξημέρωμα κάναμε την προσευχή μας, χριστιανοί και
μουσουλμάνοι όλοι μαζί στον ίδιο χώρο με το δικό του τρόπο ο καθένας. Είναι
πολύ όμορφο να προσεύχεσαι σε έναν τόσο ιερό χώρο. Η μέρα ξεκινούσε δίνοντας ο
ένας κουράγιο στον άλλο παρόλο που ήμασταν έτοιμοι για το χειρότερο. Ο μεγάλος
έδινε ελπίδα στον μικρό, ο δυνατός στον αδύνατο. Δύο τρεις που ήξεραν από
πρώτες βοήθειες περιποιούνταν τους τραυματίες. Βέβαια οι παρενοχλήσεις απ' έξω
ήταν συνεχείς. Πέρα από τις σφαίρες, τις βόμβες και τα καπνογόνα, οι ηχητικές
παρενοχλήσεις δεν έπαυαν καθ' όλη τη διάρκεια της μέρας.
Επικοινωνία με τον έξω κόσμο είχατε;
Είχαμε δύο τρία κινητά τα οποία φυσικά δεν μπορούσαμε να
φορτίσουμε αργότερα. Προλάβαμε να επικοινωνήσουνε με την παλαιστινιακή Αρχή και
κάποιους δημοσιογράφους για να μαθαίνουμε τα νέα των διαπραγματεύσεων.
Υπήρχε δυνατότητα διαπραγμάτευσης στο ναό εκτός από αυτές
που έκανε η Παλαιστινιακή αρχή; Υπήρχανε γυναίκες μέσα στο ναό;
Καταρχάς οι γυναίκες βγήκαν μετά την τρίτη μέρα. Όμως μια
νεφροπαθής μοναχή που ήτανε μαζί μας μέσα στο ναό είχε τεράστιο πρόβλημα αφού
δεν την άφηναν να βγει για αιμοκάθαρση. Αλλά η διαπραγμάτευση στο ναό ήτανε στο
επίπεδο του ελεύθερου σκοπευτή. Οι κάμερες έπιαναν κίνηση, ο χειριστής πατούσε
enter, η σφαίρα έφευγε. Αυτή ήταν η διαπραγμάτευση. Εμείς σαν Παλαιστίνιοι
προτιμάμε να πεθάνουμε παρά να παραδοθούμε στους Ισραηλινούς. Ξέραμε άλλωστε τι
κάνουν σε όσους παραδίδονται. Κυκλοφόρησε η φήμη μετά από μέρες ότι πέντε έξι
από μας θα απελαθούν στο εξωτερικό και κάποιοι στη Γάζα. Οι Ισραηλίτες ζήτησαν
λίστα με τους αποκλεισμένους μέσα στο ναό αφού αυτή που είχαν φτιάξει οι ίδιοι
περιείχε και ονόματα που δεν ήταν μέσα στο ναό. Εμείς αρνηθήκαμε και παραδώσαμε
τη λίστα αυτή μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση που υποσχέθηκε να μην πέσει στα χέρια
των Ισραηλιτών. Τελικά αυτή η λίστα με κάποιον άγνωστο τρόπο έφτασε στα λάθος
χέρια και αποφάσισαν ποιούς θα απελάσουν και που.
Τι αισθάνθηκες όταν σου ανακοινώθηκε κατά τη λύση της
πολιορκίας ότι θα έπρεπε να περάσεις τη ζωή σου επ’ αόριστον στην εξορία;
Είναι τρομερά δύσκολο να μπορέσω να περιγράψω τα
συναισθήματά που νιώσαμε όταν ακούσαμε ότι θα μας ξεριζώσουν από την ίδια μας την
πατρίδα, το σπίτι μας, τους γονείς μας, τους φίλους μας. Όλοι αποδεχθήκαμε αυτή
τη λύση αφού δε γινόταν αλλιώς. Δίναμε ο ένας στον άλλο κουράγιο με την κρυφή
ελπίδα ότι θα επιστρέφαμε στην Παλαιστίνη. Εμένα προσωπικά μου έπεσε πολύ βαρύ
γιατί μόλις είχα βγει από τη φυλακή και είχα λαχτάρα να ζήσω ελεύθερος στην
πατρίδα μου με τους δικούς μου. Δεν μας άφησαν να δούμε τους δικούς μας πριν
πάρουμε το εισιτήριο χωρίς επιστροφή. Φαντάσου τους γονείς που καθημερινά
ακούγανε ότι κάποιος από τους πολιορκημένους τραυματίστηκε ή σκοτώθηκε. Όλων το
μυαλό πήγαινε στο κακό και υπέθεταν ότι ήταν κάποιος δικός τους. Πόσο
περισσότερο που μας έβαλαν στο αεροπλάνο της εξορίας χωρίς να τους δούμε καν.
Κανείς δεν ήξερε ποιος ήταν καλά και ποιος όχι.
Υπάρχουν κάποιοι περιοριστικοί όροι για τις μετακινήσεις
σου;
Είμαι ελεύθερος να κινούμαι μόνο εντός της ελληνικής
επικράτειας. Αρχικά μας είπαν ότι θα μας απελάσουν όλους σε μια χώρα.
Όταν μάθαμε ότι θα μοιραστούμε σε έξι σοκαριστήκαμε. Το που θα πάει ποιός ήταν
θεωρητικά επιλογή της Ε.Ε.. Αν γνώριζαν ότι κάποιοι είναι φίλοι μεταξύ τους,
τους χώριζαν. Αναρωτιέμαι γιατί το έκαναν αυτό. Δε μπορούσε μια ευρωπαϊκή χώρα
να φιλοξενήσει δεκατρείς ψυχές; Φαντάσου, ένα από τα παιδιά το στείλανε μόνο
του στο Βέλγιο και το άλλο στην Πορτογαλία. Εδώ εμείς που είμαστε δύο στην
Ελλάδα, μια χώρα με παραδοσιακούς δεσμούς φιλίας με την Παλαιστίνη και
στεναχωριόμαστε μακριά από την πατρίδα μας, πόσο περισσότερο αυτοί.
Φοβάσαι για τους δικούς σου στην Παλαιστίνη μιας και είσαι
ένας από τους “δεκατρείς”;
Πλέον όχι γιατί αν ήταν να τους κάνουν κάτι κακό θα τους το
είχαν κάνει ήδη. Όμως να ξέρεις ένα πράγμα. Από την κυβέρνηση του Ισραήλ να τα
περιμένεις όλα. Ούτε η Αμερική δεν μπορεί να τους πει όχι.
Για τη δική σου ζωή φοβάσαι;
Είμαι υπό την προστασία τόσο του ελληνικού κράτους όσο και
της Ε.Ε. Βέβαια από τους Εβραίους μπορείς να τα περιμένεις όλα. Μπορούν να
σκοτώσουν όποιον θέλουν, όπου θέλουν, ότι ώρα θέλουν. Δεν έχουν όρια. Πιστεύω
στο πεπρωμένο. Αν είναι να πεθάνω εδώ θα πεθάνω εδώ, αν είναι να πεθάνω στην
πατρίδα μου, θα πεθάνω στην πατρίδα μου.
Ποια είναι τα όνειρα σου εδώ στην Ελλάδα;
Στην πρώτη ευκαιρία να γυρίσω πίσω! Εμείς δεχθήκαμε να
βγούμε από το ναό με τον όρο ότι κάποτε θα επιστρέψουμε, όταν με το καλό γίνει
το παλαιστινιακό κράτος. Η έξοδός μου από την Παλαιστίνη ήταν καταστροφή. Το
πιο σημαντικό για μας είναι η πατρίδα μας που υποφέρει. Η Ελλάδα είναι μια όμορφη χώρα με πολύ ζεστό
κόσμο. Στη Βηθλεέμ ήμασταν διαρκώς σε κατάσταση πολιορκίας .Δεν μπορούσαμε να
πάμε από τη μια πόλη στην άλλη. Εδώ τουλάχιστον νοιώθουμε ελεύθεροι. Μπορούμε
να πάμε για μπάνιο, για μπάσκετ, στο γυμναστήριο ή για μια βόλτα το βράδυ. Τα
έξοδα διαμονής και μόρφωσης εδώ στην Ελλάδα τα έχει αναλάβει η Ε.Ε. Όταν όμως μπορέσω, θα διακόψω τις σπουδές μου εδώ και θα
γυρίσω πίσω στην Παλαιστίνη.
Στο εύχομαι ολόψυχα φίλε!
