Γιατί δεν ακούμε πια νέα από το Μεξικό;
Επιμέλεια: Βαγγέλης Δαβιτίδης
Share |

Η εξέγερση των Ζαπατίστας εκδηλώθηκε την 1 Γενάρη του 1994 στην πολιτεία Τσιάπας του Μεξικού. Με τις πρώτες στρατιωτικές επιχειρήσεις έλεγχαν καίρια σημεία της πολιτείας και έγιναν γνωστοί στο διεθνές στερέωμα ο EZLN (Ζαπατιστικός Στρατός για την Εθνική Απελευθέρωση) και ο subcomandante Μάρκος. Το αποτέλεσμα ήταν η συγκρότηση όχι ενός αντάρτικου παραδοσιακής μορφής, αλλά ενός κινήματος κοινωνικού-πολιτικού, ένοπλου εφ' όσον πρέπει να αντιμετωπίσει τη βία και την καταστολή της κεντρικής εξουσίας. Ενός ένοπλου κινήματος που, όμως δηλώνει ότι επιδιώκει έναν τέτοιο συσχετισμό δυνάμεων μέσα στην κοινωνία των πολιτών που θα του επιτρέψει να μη χρησιμοποιεί πλέον τα όπλα και να βγάλει τις μαύρες κουκούλες (πααμοντάνιας) με τις οποίες καλύπτουν οι εξεγερμένοι τα πρόσωπά τους.
Η εξέγερση των Ζαπατίστας είχε από την αρχή στον πυρήνα των θεμάτων της τα ιθαγενικά αιτήματα της αυτονομίας των ιθαγενών, της αναγνώρισης των συνηθειών και παραδόσεών τους, ενταγμένα σε ένα πλαίσιο πάλης ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό, για την Ανεξαρτησία, τη Δημοκρατία και τη Δικαιοσύνη στο Μεξικό.
Έτσι ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις στο Σαν Αντρές. Ο διάλογος αυτός είχε σαν αποτέλεσμα την υπογραφή μιας συμφωνίας που αναγνώριζε την αυτονομία των ιθαγενών. Όμως οι γενικότερες ενέργειες της κυβέρνησης απέναντι σους ιθαγενείς και τους Ζαπατίστας υποχρέωσε τους δεύτερους να αναστείλουν την συμμετοχή τους στο διάλογο, το καλοκαίρι του 1996. Πολλοί ιθαγενείς Ζαπατίστας συλλαμβάνονταν και φυλακίζονταν, ενώ οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης κρατούσαν παρελκυστική τακτική.
 Εξαρχής οι Ζαπατίστας έστρεψαν την προσοχή τους στην οργάνωση της ζωής των εξεγερμένων κοινοτήτων, όταν ανεστάλη ο διάλογος και στην Τσιάπας άρχισε να εφαρμόζεται από την κυβέρνηση ο λεγόμενος "πόλεμος χαμηλής έντασης", του οποίου τα στρατηγικά σχέδια είχαν επεξεργαστεί επιτελείς των ΗΠΑ.
Κοινότητες και δήμοι που προσχωρούν στην εξέγερση καταργούν τις παλιές διοικητικές αρχές τους και εκλέγουν νέες. Η οργάνωση της ζωής των εξεγερμένων αφορά σε όλους τους; βασικούς τομείς: αγροτική παραγωγή, υγεία, εκπαίδευση κ.λπ. Ωστόσο, οι ανάγκες του πληθυσμού εξακολουθούν να είναι μεγάλες και κατεπείγουσες. Γιατί οι προσπάθειες οργάνωσης και βελτίωσης της ζωής τους γίνονται σε συνθήκες περικύκλωσης από το στρατό και τους παραστρατιωτικούς, που σε σταθερή βάση επιχειρούν να καταστρέψουν ό,τι δημιουργούν οι εξεγερμένοι: από τις καλλιέργειές τους μέχρι τα ίδια τους τα σπίτια. Η επιθετικότητα των παραστρατιωτικών -με την κάλυψη του στρατού- εντάθηκε από τα τέλη του 1997, με αποκορύφωμα την σφαγή δεκάδων χωρικών στην κοινότητα Ακτεάλ, παραμονές Χριστουγέννων.
Μετά την εκλογή του νέου προέδρου του Μεξικού Βισέντε Φοξ τον Ιούλιο του 2000, που προεκλογικά είχε υποσχεθεί διάλογο, οι Ζαπατίστας επαναβεβαίωσαν την θέλησή τους για διάλογο. Όμως οι ασάφειες και οι παλινδρομήσεις του νέου προέδρου οδήγησαν στην απόφαση για την ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ, τη μεγάλη πορεία των 23 comandantesκαι του subcomandanteΜάρκος στην Πόλη του Μεξικού, το Φλεβάρη του 2001. Η τεράστια απήχηση της πορείας στη μεξικάνικη και διεθνή κοινωνία ανάγκασαν την κυβέρνηση Φοξ να δεχθεί δημόσια τους όρους των Ζαπατίστας και να δρομολογηθεί έτσι η επανέναρξη του διαλόγου. Ωστόσο, παρά τις υποσχέσεις, η κυβέρνηση Φοξ ψηφίζει τον Απρίλη του 2001 ένα ιθαγενικό νόμο που απέχει παρασάγγας από τις Συμφωνίες του Σαν Αντρές. Σήμερα, δύο χρόνια μετά τη διακοπή του διαλόγου, στα βουνά του μεξικάνικου νότου, οι Ζαπατίστας αντιστέκονται και οργανώνονται, υλοποιώντας μονομερώς τις Συμφωνίες του Σαν Αντρές, κάνωντας πράξη εκείνο που τους αρνείται η εξουσία: το χτίσιμο ενός νέου κόσμου με ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ και ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ.
Στις 26 Νοέμβρη ένας ξεχωριστός άνθρωπος επισκέφθηκε την Αθήνα καλεσμένος του περιοδικού “Σήματα Καπνού”. O Luis Hernandez Navarro, συγγραφέας, δημοσιογράφος και σύμβουλος των Ζαπατίστας μίλησε για όσα δεν μπορούμε να μάθουμε από τα ΜΜΕ της χώρας μας. Βάλτε Manu Chao να παίζει και ανακαλύψτε στο απόσπασμα των λόγων του Navarro και στις διηγήσεις των παιδιών από την Ελλάδα που επισκέφθηκαν τα βουνά του Μεξικού πως είναι μια πραγματική αμεσοδημοκρατία. Είμαι πολύ συγκινημένος που βρίσκομαι ανάμεσά σας. Στην Τσιάπας συνάντησα πολλούς Έλληνες και πάντα αναρωτιόταν τι είναι αυτό που σας παρακινεί να έρθετε από τόσο μακριά. Νιώθω ευγνωμοσύνη για όλους αυτούς γιατί αυτά τα ταξίδια αποδεικνύουν ότι υπάρχουν αξίες για ένα κόσμο αλλιώτικο.”
Την 1/12/00 εκλέχθηκε πρόεδρος ο Vincente Fox, πρώην διευθυντής της Coca Cola και μέλος του δεξιού κόμματος PAN (Κόμμα Εθνικής Δράσης) υποσχόμενος αλλαγή και δικαιοσύνη λέγοντας ότι θα λύσει το πρόβλημα στην Τσιάπας σε 15 λεπτά. Η εκλογή του γέννησε ελπίδες σε πολλούς ότι κάτι θα άλλαζε επιτέλους. Έτσι άρχισε μια καμπάνια που υποστήριζε ότι δεν χρειάζονται πλέον οι ζαπατίστας. Όμως το γεγονός ότι κατάφεραν να υπάρχουν τόσα χρόνια είναι γιατί τα αιτήματα τους είναι δίκαια. Η πορεία των ζαπατίστας τον Φεβρουάριο-Μάρτη του 2001 ήταν η σύγκρουση των δύο νομιμοτήτων. Από την μία η νομιμότητα της κυβέρνησης και από την άλλη η νομιμότητα αρχέγονων αιτημάτων. Η πορεία του "Χρώματος της Γης", είχε μια ξεκάθαρη θέση. Να συναντηθεί με τα νομοθετικά όργανα για να ψηφιστεί συνταγματική νομοθεσία για τα δικαιώματα των ινδιάνων. Η πορεία από νομικής άποψης απέτυχε εφόσον η βουλή δεν αναγνώρισε τα ινδιάνικα δικαιώματα. Οι ζαπατίστας μετά από τόσους μήνες σιωπής βγήκαν από την ζούγκλα, συναντήθηκαν με τον κόσμο έκαναν διάλογο. Από αυτή την άποψη η πορεία έγινε θρίαμβος αφού χωρίς υπερβολή εκατομμύρια κόσμος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα και η ιδεολογία του ζαπατισμού κατέλαβε δρόμους, λεωφόρους και πλατείες σε πολλά μέρη. Έτσι, οι ζαπατίστας απέδειξαν ότι η ιδεολογία τους είναι νόμιμη και κατάφεραν να δημιουργήσουν τις συνθήκες για έναν εποικοδομητικό διάλογο με διάφορα κομμάτια της μεξικάνικης κοινωνίας. Η πορεία συνέβαλε στο να μπει στο τραπέζι της πολιτικής το Εθνικό Κίνημα των Ιθαγενών ως πολιτικός πρωταγωνιστής, δημιουργώντας αμηχανία στα διάφορα κόμματα. Οι ιθαγενείς θέλουν να διαπραγματεύονται μόνοι τους χωρίς πολιτικούς μεσάζοντες. Και αυτό φαίνεται να ενοχλεί πολλούς. Ο ζαπατισμός ως ιδεολογία απορρίπτει την ιδέα ότι κάποιος πρέπει να πάρει την εξουσία για να αλλάξει τον κόσμο. Κι αφού μετά η βουλή ψήφισε τα δικαιώματα των ιθαγενών και πολλά κομμάτια την απέρριψαν σαν ψεύτικη οι ζαπατίστας σιώπησαν και η σιωπή τους συνεχιζόταν μέχρι σήμερα.

Τι  σημαίνει όμως σιωπή;
Η σιωπή για τους ζαπατίστας δεν σημαίνει αδράνεια αλλά αντίθετα έντονη ενεργητικότητα. Λειτουργούν αυτόνομοι δήμοι (με την έννοια της μη αναγνωρισμένης διακυβέρνησης). Έχουν δημιουργηθεί προγράμματα για την υγεία και την εκπαίδευση, όπως αυτό το σχολείο στην Τσιάπας. Επίσης, έχουν δημιουργήσει μια μάρκα καφέ για την διεθνή αγορά και φτιάχνουν και παπούτσια. οι αρχές των αυτόνομων δήμων καταγγέλλουν επιθέσεις από τις παραστρατιωτικές ομάδες.
Σιωπή ωστόσο τηρεί το αρχηγείο των ζαπατίστας. Η σιωπή είναι ένα μέρος στρατηγικής του αγώνα και δεν είναι η πρώτη φορά που τη χρησιμοποιούν. Για τον ιθαγενικό κόσμο η σιωπή είναι τρόπος να δηλώσεις δυσαρέσκεια, τρόπος να ουρλιάξεις την δυσφορία και την αντίθεση στο πως σου φέρονται. Ένα κυβερνητικό περιοδικό έγραφε ότι όταν τα παιδιά δεν μιλάνε τότε πρέπει να ανησυχείς γιατί κάτι έχουν κάνει και μάλλον έχει δίκιο.
Οι ζαπατίστας έχουν θέση στο κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης. Μέσα στον παραλογισμό των ημερών που ζούμε έδειξαν ότι είναι δυνατό να αγωνίζεσαι για την ανθρωπότητα ενάντια στον φιλελευθερισμό. Ο ζαπατισμός έγινε σημείο αναφοράς για ανθρώπους με διαφορετικές ιδεολογίες και γεφύρωσε συλλογικούς στόχους, όπως η αλλαγή του κόσμου.
Στο Μεξικό ο Foxέχει πολύ σύντομα υποστεί φθορές. Υπάρχει τεράστια έλλειψη αξιοπιστίας στους πολιτικούς και την αστυνομία. Ο Φοξ θέλει να εξαφανίσει τον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας και ομάδες που τον υποστηρίζουν έχουν αρχίσει καμπάνιες ενάντια στην έκτρωση και τους ομοφυλόφιλους. Η κυβέρνηση του συνεχίζει τα ίδια με την προηγούμενη. Επιδιώκει περιορισμένη δημοκρατία.
Όμως, έχουν δημιουργηθεί πόλοι αντίστασης. Αγρότες καταλαμβάνουν τα σύνορα με τις ΗΠΑ και λιμάνια για να αντιδράσουν στο σύμφωνο ελεύθερου εμπορίου. Συνδικάτα ηλεκτρολόγων αγωνίζονται ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του ηλεκτρισμού. Ιθαγενείς και έξω από την Τσιάπας, αντιστέκονται ειρηνικά δημιουργώντας αυτόνομα κρατίδια. Το καινούριο σε όλα αυτά δεν είναι ότι τα βλέπουμε αλλά ότι κερδίζονται. Όλοι αυτοί ως πηγή έμπνευσης έχουν τον ζαπατισμό. Σε κάθε αγώνα τα ΜΜΕ λένε ότι χειραγωγούνται από τους ζαπατίστας. Προφανώς το κάνουν αλλά πνευματικά.

Εν κατακλείδι
Η αριστερά γενικά έχει απογοητεύσει. Η επαναστατική αριστερά επεδίωξε να αλλάξει τον κόσμο με κατάληψη της εξουσίας. Η σοσιαλδημοκρατική με μεταρρυθμίσεις προσπάθησε να κάνει το ίδιο για να διακρίνεται περισσότερο από την δεξιά και επεδίωκε να κερδίζει ψήφους. Και οι δύο απαρνήθηκαν ιστορικές αρχές και θέτουν σαν στόχους δουλειά για όλους και κράτος πρόνοιας. Η επαναστατική αριστερά κατάφερε να πάρει την εξουσία και το αποτέλεσμα ήταν οικονομίες μη βιώσιμες και αυταρχικά κράτη. Οι προσπάθειες αυτές έπιασαν πάτο. Γι' αυτό τον λόγο οι ζαπατίστας αρνήθηκαν να γίνουν κόμμα. Ο κόσμος δεν αλλάζει χωρίς βαθιά αλλαγή στην κοινωνία. Η εξουσία δεν είναι μηχανισμός αλλά σχέση κοινωνική και η αλλαγή της κοινωνικής σχέσης πρέπει να γίνει σε βάθος και από τα κάτω. Οι ζαπατίστας αντί για παραδοσιακή κεντροποιημένη εξουσία μιλάνε για το λεγόμενο "διοικώ υπακούοντας". Κάθε φορά που πρέπει να πάρουν απόφαση για το μέλλον το κάνουν με την άποψη των βάσεων, των κοινοτήτων.

Η επιτροπή της Καμπάνιας
"Ενα σχολείο για την Τσιάπας" ανταποκρινόμενη στην επιθυμία για αδελφοποιήσεις που έχουν εκφράσει οι αυτόνομοι δήμοι και κοινότητες της Τσιάπας αναλαμβάνει την υποχρέωση να τροφοδοτεί με πληροφόρηση για ό,τι διαδραματίζεται στην Τσιάπας και να βοηθήσει όσους επιθυμούν να επισκεφθούν τους αυτόνομους δήμους. Η Επιτροπή επιδιώκει να πάρει, η αλληλεγγύη προς το ζαπατίστικο κίνημα, τη μεγαλύτερη δυνατή έκταση, αντίστοιχη με την ακτινοβολία που αυτό το κίνημα διαθέτει. Και όπως έχουν διαπιστώσει οι άνθρωποι της, στις εκδηλώσεις που έχουν κάνει για την καμπάνια "ένα σχολείο για την Τσιάπας", η απήχηση των ζαπατίστας είναι εξαιρετικά υψηλή. Δεν πρόκειται για τον εξωτισμό ή την συμπόνια. Πρόκειται για την αναγνώριση, πολλές φορές ενστικτώδικη, πως κάτι πολύ σημαντικό για όλους μας κουβαλάει αυτό το κίνημα.

Για πληροφορίες : Στέκι Μεταναστών Βαλτετσίου 35, Εξάρχεια, τηλ: 210-9811763 / 6974973917, ompllaam@yahoo.com
Στα πλαίσια του προγράμματος "Σποράκι του Ήλιου" (το οποίο στηρίζει και η ελληνική καμπάνια "Ένα Σχολείο για την Τσιάπας" )με την γύρω στους 80 συμπατριώτες μας έχουν βρεθεί στα βουνά του Μεξικού για να βοηθήσουν στην   κατασκευή του Κέντρου Επιμόρφωσης Πολιτιστικών Λειτουργών του Αυτόνομου Εξεγερμένου Δήμου Ρικάρντο Φλόρες Μαγόν.
Εμείς που πιστεύουμε "σ' έναν κόσμο που να χωράει πολλούς κόσμους", που πιστεύουμε πως η αντίσταση και η αλληλεγγύη είναι όπλα, δρόμοι και στάση ζωής, οφείλουμε σε μας τους ίδιους να κατεβάσουμε αυτές τις φράσεις από τα πανό και να τις βάλουμε σε καθημερινές πρακτικές και κοινωνικές σχέσεις.  

Α.Κ.
Ποτέ δε μου άρεσαν τα παιδιά. Αλλά, εδώ είναι αλλιώτικα, τόσο γλυκά, χαρούμενα και έξυπνα, πάντα θέλουν να μαθαίνουν, σ' ακούν με προσοχή, χωρίς καν να ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρα, και κει που δεν το περιμένεις σ' αγκαλιάζουν. Μερικές φορές αναρωτιέμαι πώς μπορεί να κρύβεται τόση τρυφερότητα σ' αυτά τα μικρά κορμάκια; Και μοιάζει η τρυφερότητά τους να ανανεώνεται, γιατί, όταν φτάνει κάποιος καινούργιος, του χαρίζουν κι εκείνου μια στάλα τρυφερότητα, λίγα χαμόγελα, τον φιλοδωρούν μ' εκείνες τις ματιές που καρφώνονται στο στήθος, αφήνοντας έναν τρυφερό, πολύ τρυφερό πόνο μέσα σου.

Ζ.Ζ.
Μια ημέρα επιστρέφαμε από το εργοτάξιο. Είχε βρέξει την προηγούμενη (μια από κείνες τις κατακλυσμιαίες βροχές τόσο συχνές σ' αυτούς τους τόπους, που μετατρέπουν τα πάντα σε λάσπη). Βαδίζοντας κατά μήκος του ποταμού, ξαφνικά μια απρόοπτη συνάντηση. Από μακριά ερχόταν ο τυφλός γέροντας του χωριού συνοδευόμενος από ένα παιδάκι (τον κρατούσε από το χέρι). Ανταλλάξαμε χαιρετισμούς με τη συνηθισμένη στο χωριό εγκαρδιότητα. Και τότε μας είπε ο τυφλός αυτή τη φράση: "Ya no se ve el camino" "Δε φαίνεται πια ο δρόμος". Αποχαιρέτησαν έπειτα και συνέχισαν το δρόμο τους.
Θέλησα να μιλήσω για ένα απλό γεγονός που μοιάζει ασήμαντο, αλλά πιστεύω ότι κρύβει ένα βαθύτερο νόημα. Πίσω από αυτή τη σύντομη φράση (και τον τρόπο που ειπώθηκε) βρίσκεται μια αληθινή στάση απέναντι στη ζωή. Αυτή η στάση ίσως εκφράζεται με μια μόνο λέξη (στην οποία συνεχώς επανερχόμαστε). Είναι η λέξη Αξιοπρέπεια.

Σ.Π.
Η στάση που κρατάνε πολιτικές ομάδες, οργανώσεις, έντυπα κυρίως του αριστερίστικου και αντιεξουσιαστικού χώρου, είναι μια στάση "αρνητικής κριτικής", που μάλιστα πολλές φορές είναι υπεροπτική και γι' αυτό απορριπτική. Αν ανατρέξουμε σε δεκαετίες από το '70 και πριν, θα δούμε ακριβώς το αντίθετο. Θα δούμε μια στάση έντονης πολιτικής αλληλεγγύης απέναντι σε κινήματα διεθνώς.

Σήμερα, λοιπόν, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, και μάλιστα με έναν παράδοξο τρόπο. Απ' τη μία έχουμε αυτά που λέμε "κοινωνικά κινήματα" ("θεματικά" ή "επιμέρους") που (θεωρούμε ότι) δεν έχουν πολιτικό λόγο και "όραμα", να δείχνουν πιο ευαίσθητα, και γι' αυτό πιο αλληλέγγυα, απέναντι σε "αντιστάσεις" παγκοσμίως. (Κατά τη γνώμη μου το "Σιάτλ" και ό,τι επακολούθησε στηρίχτηκε και δημιουργήθηκε κυρίως απ' αυτά τα "υποκείμενα".) Και από την άλλη έχουμε ομάδες και οργανώσεις με πολιτική παράδοση και κυρίως δομή, να απαξιώνουν με έναν καθολικό τρόπο ό,τι δεν είναι σύμφωνο με την παράδοσή τους, με μια στάση που θυμίζει πλέον θρησκευτικού τύπου αντιλήψεις: αυτοί που κατέχουν την "αλήθεια" αφορίζουν τους διαφωνούντες "αιρετικούς" αποδίδοντας στους εαυτούς τους τον ρόλο της Οικουμενικής Συνόδου ή του Πάπα. Αν κάτι είχε για μένα πολύ μεγάλη σημασία εκεί στην Τσιάπας είναι ότι η γλώσσα που μιλάνε αυτοί οι άνθρωποι δεν περιέχει τη λέξη "ΕΓΩ". Πάντα μιλάνε με το "ΕΜΕΙΣ". Σήμερα στην Τσιάπας κοντά 1.500.000 άνθρωποι συναποφασίζουν, μέσα από τους δήμους, τις κοινότητες, τις συνελεύσεις τους, ακόμα και για τα "λάθη" τους...

* ένα μεγάλο μέρος του υλικού για το άρθρο αντλήθηκε από το περιοδικό “ΣΗΜΑΤΑ ΚΑΠΝΟΥ” το οποίο και ευχαριστούμε 



fashion addiction