Σε κανένα εκπαιδευτικό σύστημα του δυτικού κόσμου αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε ένα παιδί που να διδάσκεται κάτι που να μπορεί να υποστηρίξει ως επάγγελμα μέχρι το τέλος τη ζωής του. Ζούμε σε ένα κόσμο που εξελίσσεται ραγδαία. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα δυτικά πανεπιστήμια, συνεχίζοντας να εφαρμόζουν τα τρέχοντα εκπαιδευτικά προγράμματα, σύντομα δε θα μπορούν να καλύψουν ούτε το 25% της ανάγκης της παγκόσμιας αγοράς σε προγραμματιστές.
Το κυριότερο όμως είναι ότι δεν καλλιεργούμε τη μεταγνώση. Δηλαδή το να μαθαίνουμε στα παιδιά πώς να μαθαίνουν μόνα τους. Αν θέλεις να λύσεις το πρόβλημα κάποιου που πεινάει μάθε τον να ψαρεύει λέει η παροιμία. Μαζί με τα λεγόμενα softskills είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που θα έπρεπε να εστιάζει η εκπαίδευση. Επικοινωνιακή επιδεξιότητα, επίλυση συγκρούσεων και δυνατότητα διαπραγμάτευσης, δημιουργική επίλυση προβλημάτων, στρατηγική σκέψη, συνεργασία στα πλαίσια μας ομάδας, δεξιότητες πώλησης, για να αναφέρω μερικά.
Τι έχουμε καταφέρει εμείς; Ένα τόσο ενδιαφέρον μάθημα όπως η Φυσική να είναι τόσο εχθρική με τον τρόπο που διδάσκεται ώστε να γίνεται απωθητική για το πιο περίεργο πλάσμα του κόσμου μετά τη γάτα. Τη γυναίκα. Στο μεταπτυχιακό μου πάνω στη διδακτική των φυσικών επιστημών, όλες οι έρευνες έδιναν τα σκήπτρα στη Φυσική σαν το μάθημα εκείνο που μισούσαν τα κορίτσια παγκοσμίως. Ο λόγος που καταπιάνομαι με την εκπαίδευση είναι γιατί αποκρυσταλλώνει τον τρόπο που σκέφτεται μια κοινωνία.
Παίρνοντας τις συνεντεύξεις του παρόντος τεύχους από τους ομιλητές του TEDxAthens είχα την ευκαιρία για μια ακόμα φορά να γνωρίσω μερικούς ξεχωριστούς ανθρώπους. Ο πρώτος ομιλητής που συνομίλησα όλως τυχαία ήταν και εκείνος που άνοιξε και την αυλαία του φετινού event. Ο φιλόσοφος Roman Krznaric. Οι συμπτώσεις όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Μου μίλησε για το κεντρικό ρόλο που μπορεί να παίξει η ενσυναίσθηση (empathy στα αγγλικά) στο να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο. Κρατούσα στο χέρι το προηγούμενο τεύχος του Υποβρυχίου -εκείνο που μοιράστηκε στο TEDxAthens- και το οποίο πρότεινε ως πυξίδα μας στα «αχαρτογράφητα νερά» -το concept του φετινού TEDxAthens- τη συμπόνοια (compassion στα αγγλικά). Η ενσυναίσθηση – είναι στην πραγματικότητα όταν μπαίνεις στα «παπούτσια του άλλου» - είναι το πιο καθοριστικό βήμα για να φτάσουμε τελικά στο “compassion”.
Έγραφα στο προηγούμενο τεύχος ότι η μεγαλύτερη ήττα της δυτικής κοινωνίας, μεγαλύτερη ίσως και από τη ματαιοδοξία της –λίγες μέρες αργότερα το selfie θα ανακηρυσσόταν ως η λέξη της χρονιάς από το λεξικό της Οξφόρδης και ο Ομπάμα θα το επικύρωνε χαριεντιζόμενος με τη Δανή πρωθυπουργό – είναι ο κυνισμός μας.
Παίρνοντας λίγο αργότερα συνέντευξη από δύο άλλους ομιλητές του φετινού TEDxAthens, τον προπονητή Σπύρο Βελλινιάτη, τον άνθρωπο που ανακάλυψε τον Γιάννη Αντετοκούμπο στις γειτονιές των μεταναστών και τον Χρήστο Αλεφάντη, το δημοσιογράφο που οραματίστηκε και υλοποίησε το περιοδικό δρόμου «Σχεδία», δε συνάντησα ίχνος κυνισμού.
O Δρ. Κώστας Συνολάκης, ειδικός στη μελέτη της συμπεριφοράς των ανθρώπων κατά τη διάρκεια φυσικών καταστροφών, λίγο πριν τη δική του ομιλία, μου αποκάλυπτε πόσο καλύτερα αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες του αναπτυσσόμενου κόσμου τις θεομηνίες από εκείνες του δυτικού. «Τη μεγάλη διαφορά κάνει η αλληλεγγύη που τις χαρακτηρίζει».
Η Amelia Showalter, director of digital analytics στην τελευταία καμπάνια του Ομπάμα, όταν την ρώτησα τι της έχει κάνει μεγαλύτερη εντύπωση στη συμπεριφορά του κόσμου αυτά τα χρόνια που αναλύει δεδομένα στις πολιτικές καμπάνιες, μου απάντησε ότι οι περισσότεροι πλέον έχουν συνηθίσει να είναι «διάφανοι» και δεν τους κάνει αίσθηση η συγκέντρωση προσωπικών δεδομένων που τους αφορούν.Λίγα λεπτά αργότερα ο στενός συνεργάτης του σκηνοθέτη Darren Aronofksy, ο creative director της πολυφημισμένης Hi-ReS! μου έλεγε ότι διέγραψε το προφίλ του στο Facebook. Αυτή η «έκθεση» δεν τον αφορούσε καθόλου.
Στη συνέντευξη του μερικές σελίδες παρακάτω ο Roman Krznaric προτείνει μια πολύ ωραία άσκηση «ενσυναίσθησης». Να σηκώσουμε το ακουστικό και να σχηματίσουμε έναν τυχαίο αριθμό τηλεφώνου και να μιλήσουμε με τον άνθρωπο στην άλλη άκρη της γραμμής επί παντός επιστητού. Ή ακόμα καλύτερα να μιλήσουμε επι τούτου με τους ανθρώπους που δεν έχουμε καλή σχέση ώστε να δούμε τα πράγματα μέσα και από τα δικά τους μάτια. Βρήκα την ιδέα υπέροχη. Τόσο υπέροχη που αν υπήρχε όντως αυτή περίφημη Karma Police από το τραγούδι των Radiohead θα έπρεπε να την καθιερώσει. Φαντάζομαι π.χ. όλους εκείνους που επιχαίρουν με τις απολύσεις, να πρέπει να περάσουν υποχρεωτικά ένα απόγευμα στο σπίτι της οικογένειας κάποιου απολυμένου.
Οι αλγόριθμοι του Facebook πασχίζουν να μας φέρουν σε επαφή με ανθρώπους και προϊόντα που ταιριάζουν στο προφίλ μας. Πόσο βαρετό και μονότονο. Βρίσκω απείρως μεγαλύτερη χαρά να συνομιλώ με ανθρώπους που δε θα γνωριζόμουν ποτέ μέσα από το «δίκτυο» του οικοσυστήματός μου. Πόσα περισσότερα πράγματα μαθαίνω τότε. Υπάρχει μια υπέροχη λέξη του αγγλικού λεξιλογίου, το serendipity. Σημαίνει κάτι μεταξύ σε «δημιουργικό ατύχημα» και «ευτυχές λάθος». Λίγο πριν αλλάξει ο χρόνος έκανα έναν απολογισμό και συνειδητοποίησα πως όλα αυτά τα «ατυχήματα» διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό την πορεία μου. Πολύ περισσότερο από τις συνειδητές επιλογές μου. Σαν τις περισσότερες από είκοσι συμπτώσεις που χρειάστηκαν για να ανακαλύψει ο Βελλινιάτης εκείνη την ημέρα τον Αντετοκούμπο.
Η πορεία του Γιάννη προς το NBA αλλά και το μέγαρο Μαξίμου ήταν μια διαδρομή γεμάτη “serendipity”. Είναι ένα καλό παράδειγμα να έχουμε υπόψη μας όλοι ώστε να μην καταντήσουμε αλγόριθμοι. Και όσοι θέλουν να φτάσουν στο Μέγαρο Μαξίμου και όσοι θέλουμε να φτάσουμε οπουδήποτε αλλού…
